Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, FARMAKOGNOZİ ANABİLİM DALI, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: TUĞSEN DOĞRU
Danışman: Fatma Sezer Şenol Deniz
Özet:
Bitkilerde patojenlere karşı oluşan fenolik yapıdaki resveratrol bir fitoaleksindir ve yerfıstığı
(Arachis hypogea L.) ile şarabın yanı sıra üzüm kabuğu (Vitis vinifera L.) ve Japon madımağı
(Polygonum cuspidatum Sieb.et Zucc.) gibi tıbbi bitkiler de ana kaynağını oluşturmaktadır.
Resveratrol antienflamatuvar, kardiyoprotektif, antikanser, antioksidan, yaşlanma karşıtı etki gibi
farklı farmakolojik özellikleri nedeniyle gıda desteği olarak satılmakta ve kozmetik ürünlerde
sıklıkla kullanılmaktadır. Polygonaceae familyasında yer alan Polygonum L. cinsi, ülkemizde 8’i
endemik olmak üzere 43 takson ile temsil edilmektedir. Farklı türler üzerinde yara iyi edici,
antienflamatuvar, antibakteriyel, antiviral, antioksidan, immünomodülatör, yaşlanma karşıtı ve
östrojenik etki çalışmaları in vitro/in vivo/in silico yöntemler ile yapılmış olup, bu aktivitelerin
bazılarından içeriğinde bulunan resveratrolün sorumlu olduğu sonucuna varılmıştır. Bu nedenle
Polygonum türleri, halk arasında gıda olarak ve tıbbi etkilerinden dolayı kullanılmasının yanı sıra
resveratrol kaynağı olması nedeniyle de dikkat çekmektedir. Ülkemizde yetişen Polygonum türleri
daha önce resveratrol içeriği yönünden değerlendirilmemiş olup, bu tez kapsamında ilk defa
değerlendirilmiştir. Tez materyallerimizden Polygonum aviculare L., P. cognatum Meissn., P.
patulum Bieb. subsp. patulum ve P. setosum Jacq. subsp. setosum, Konya ilinden Mayıs 2020'de
toplanmıştır. Bitkilerin farklı kısımlarından hareketle hazırlanan etanollü ekstrelerde LC-MS QTOF
analizi ile resveratrol saptanmamıştır. Ancak yapılan literatür taramasında son zamanlarda yapılan
çalışmalar ile Japonya’da ve Çin’de resveratrol kaynağı olarak kullanılan P. cuspidatum türünün
Polygonum cinsinden ayrılarak Reynoutria cinsine geçtiği ve tür isminin Reynoutria japonica olarak
kabul edildiği saptanmıştır. Polygonum türlerinin toprak üstü kısımlarından ve köklerinden
hazırlanan etanol ekstreleri, literatürdeki çalışmalar da dikkate alınarak kozmetik ilişkili elastaz,
kolajenaz ve tirozinaz (TYR) enzim inhibitör aktiviteleri yönünden farklı konsantrasyonlarda ELISA
mikroplak okuyucu kullanılarak test edilmiştir. Polygonum türlerinin kök ekstrelerinin orta derecede
TYR inhibitör aktiviteye sahip olduğu, P. cognatum kök ekstresinin kolajenaz enzimine karşı güçlü
inhibisyon gösterdiği bulunmuştur. P. aviculare kök ekstresinin 333 μg/mL konsantrasyonunda en
yüksek anti-elastaz aktiviteye sahip olduğu saptanmıştır. Sonuç olarak çalışılan Polygonum türlerinin
kozmetik ilişkili TYR, elastaz, kolajenaz enzimlerine karşı inhibitör etkiye sahip olduğu, özellikle
bitkilerin köklerinden hareketle hazırlanan ekstrelerde aktivitelerin daha yüksek olduğu saptanmıştır.
Ekstreler üzerinde yapılan LC-MS QTOF analizi ile kateşin ve kersetin glukozitlerinin etkiden
sorumlu bileşikler olabileceği sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelimeler : Polygonum, LC-MS QTOF, resveratrol, elastaz, kolajenaz