Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Tıpta Uzmanlık
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2011
Öğrenci: BEYZA ÖZCAN
Danışman: BUKET DALGIÇ
Özet:Çölyak hastalığı, genetik yatkınlığı olan bireylerde tahılların içerdiği gluten tarafından tetiklenen otoimmun bir enteropatidir. Gastrointestinal ve gastrointestinal sistem dışı belirtiler ile seyredebilir. Son yıllarda çölyak hastalığının ortaya çıkış özellikleri, kliniği, sıklığı ve başvuru yaşı önemli ölçüde değişmiştir. Bu çalışmada, Türkiye’de 6-17 yaş grubu okul çağı çocuklarında hastalığın ortaya çıkışını etkileyebilecek faktörler ve hastalığı işaret edebilecek belirtiler araştırılmıştır. Bu amaçla yaş ortalaması 11,6±2,9 yıl olan 6-17 yaş arasında toplam 20190 okul çağı çocuğu çalışmaya dahil edildi. Hastalığın taranması amacıyla ilk aşamada serum total immunglobulin A ve doku transglutaminaz IgA çalışıldı. Total IgA eksikliği olanlarda doku transglutaminaz IgG bakıldı. Doku transglutaminaz IgA ve IgG pozitif bulunan olgular antiendomisyal antikor IgA ile tekrar test edildi. Antikor pozitifliği saptanan 489 olgudan 215’i (sadece tTG IgA pozitif: 110 hasta, tTG IgA ve EMA IgA birlikte pozitif: 104 hasta ve tTG IgG pozitif: 1 hasta) ince bağırsak biyopsisi yapılmasını kabul etti. Biyopsi ile çölyak hastalığı tanısı kanıtlanan 95 çocuk, çalışmanın çölyak hastalığı grubunu, antikor negatifliği olan 19701 çocuk da kontrol grubunu oluşturdu. Çölyak grubunda yaş ortalaması 11,7±2,8 yaş, kontrol grubunda 11,6±2,9 yaş olarak ve benzer bulundu. Çölyak grubunun %64,2’sini kız öğrenciler oluşturmakta olup, çölyak grubunda kızlar anlamlı oranda fazla saptandı (p=0,012). Gruplar arasında çölyak hastalığının ortaya çıkışını etkileyebilecek olası faktörlerden anne sütü alma süresi, ek gıdaya başlama zamanı ve ailede benzer hastalık açısından fark yoktu. Gastrointestinal sistem belirtilerinden ishal, kilo kaybı, karın şişliği, karın ağrısı, gaz ve kabızlık her iki grupta benzer sıklıkta bulundu. Okul başarısı, yorgunluk, huzursuzluk, mutsuzluk ve sinirlilik gibi gastrointestinal sistem dışı belirtiler açısında gruplar arasında fark saptanmadı. Demir eksikliğinin dolaylı bir göstergesi olabilecek pika yakınması, çölyak hastalarında kontrol grubuna göre daha sıktı (p=0,012). İştahsızlık belirtisi çölyak grubunda anlamlı oranda fazla görüldü (p=0,007). Gastrointestinal sistem dışı belirtilerden boy kısalığı, çölyak grubunda, kontrol grubuna göre anlamlı oranda yüksek saptandı (p=0,011). Çoklu değişkenli regresyon analizinde, çölyak hastalığı tanısı ile pika varlığı başta olmak üzere, kız cinsiyet, iştahsızlık ve boy kısalığı arasında pozitif ilişki saptandı. Düşük gelir ve eğitim düzeyine sahip olanların anketteki sorulara daha fazla ‘evet’ cevabı verdiği ve bunun da istatistiksel olarak anlamlı olduğu görüldü. Ancak anne ve babanın öğrenim düzeyinin ilkokul ve altında olması ile gelir düzeyinin düşük olmasının çölyak hastalığı üzerinde anlamlı etkisinin olmadığı saptandı. Bu sonuçlarla Türkiye’de 6-17 yaş grubu çocuklarda çölyak hastalığının kızlarda daha sık ve klinik sunumunun daha çok gastrointestinal sistem dışı belirtilerle olduğu saptandı.