Üst ölçekli planlama yetkilerinin paylaşımında Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'nın değişen rolü: Bursa örneği


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2010

Öğrenci: MELİHAT ACIHAN

Danışman: NİLGÜN GÖRER TAMER

Özet:

1848'den bu güne kadar varlığını çeşitli kanunlarla isim değişikliğine uğrayarak da olsa devam ettiren, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Osmanlı İmparatorluğu döneminde yol yapım işleri ile inşaat işlerinde üstlendiği görevini, Cumhuriyet Döneminde Ülkenin mekansal gelişimi ve kentleşme sürecini yönlendiren üst ölçekli planlama yetkileriyle de sürdürmüştür. 1956 yılında çıkarılan 6785 sayılı Yasa ile ayındırlık Bakanlığı'na planların onaylanması konusunda tanınan geniş yetkiler, 1985 yılında yürürlüğe giren 3194 sayılı İmar Kanunu ile yerel yönetimlere devredilmiştir. Bu durum 1960'lı yıllarda kısmen de olsa kurumsallaşmaya başlayan planlama faaliyetlerinin merkezi yönetim açısından sürekliliğini kesintiye uğratmıştır. 1980'li yılların ortalarında başlayan planlama yetkilerinin desantrilizasyonu ve son yıllarda çıkan yasalar ile plan yapan ve onama yetkisi olan kurumların hem merkezde hem de yerelde artması planların uygulanamamasına ya da uygulamada kurumlar arası çatışmaların yaşanmasına neden olmuştur. Planlama açısından ortaya çıkan bu yetki karmaşası, planların kademeli birlikteliği ilkesini olumsuz yönde etkilemiştir. Bu durum plan dışı mekansal gelişme dinamiklerinin önünü de açmıştır. Bu bağlamda, çalışma, merkezi düzeyde bir planlama teşkilatının olması gerekliliğinin önemini ortaya koymaktadır. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'nın kuruluşundan bu yana Ülke kentleşmesindeki yerine vurgu yapan çalışma, aynı zamanda planlama yetkilerinin yerel yönetimlere devri ve merkezi yönetimin planlama yetkilerini sektörel olarak (turizm, konut, sanayi vb.) tekrar merkezileştirme sürecine dikkat çekmektedir. Bu durum, Bursa yerleşmesinin üst ölçekli planlama sürecinde örneklenmektedir.