Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, BESLENME VE DİYETETİK ANABİLİM DALI, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MERVE ESRA ÇITAR
Danışman: Adviye Gülçin Sağdıçoğlu Celep
Özet:
Bu çalışmada Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) olan bireylerin beslenme durumları ve diyet antioksidan kapasitelerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışmaya İlgi Otizm Derneği’nde eğitim alan 6-18 yaş arası 38 OSB olan birey (çalışma grubu) ile 38 sağlıklı birey (kontrol grubu) dahil edilmiştir. Çalışmada bireylerin genel özellikleri, sağlık bilgileri, beslenme alışkanlıkları, beslenme ve gastrointestinal sistem (GİS) problemleri ile otizmli bireylerde özel diyet ve yiyecek-içecek pekiştireci kullanım durumları sorgulanmış; ayrıca bireylerin üç günlük besin tüketim kaydı ve antioksidan besin tüketim sıklığı ile antropometrik ölçümleri alınmıştır. Diyet antioksidan kapasitesi; besin tüketim kaydı ve antioksidan besin tüketim sıklığı ile değerlendirilmiştir. Katılımcıların %68,4’ü erkek, %31,6’sı kızdır. Otizmli bireylerin %63,2’sinde yiyecek-içecek pekiştireci kullanılmakta ve en çok kraker (%38,7) ile çikolata (%32,2) tercih edilmektedir. Otizme özel diyet uygulayanların ise büyük çoğunluğunda (%77,8) glutensiz ve kazeinsiz diyet kullanılmaktadır. Katılımcıların beslenme problemleri incelendiğinde çalışma grubundaki bireylerin %86,8’i, kontrol grubundakilerin ise %26,3’ünde beslenme problemi var iken (p<0,05) iki grup için de en yaygın beslenme problemi, yeni besinin reddi olarak belirlenmiştir. Reflü dışında diğer GİS problemleri çalışma grubunda kontrol grubuna kıyasla istatistiksel olarak anlamlı derecede daha yüksek saptanmış ve otizmlilerde en büyük GİS probleminin gaz (%36,8), ardından konstipasyon (%34,2) olduğu bulunmuştur. Yaşa Göre Boy z Skoruna (HAZ) göre çalışma grubunun %29,0’unun, kontrol grubunun %13,1’inin yaşıtlarına göre bodur ve kısa olduğu saptanmıştır (p<0,05). Çalışma grubundaki erkeklerin, kontrol grubundaki erkeklere kıyasla karbonhidrat, sodyum, kalsiyum, selenyum ve D vitamini alımları daha düşüktür (p<0,05). Bununla birlikte, çalışma grubunda kontrol grubuna kıyasla kalsiyum, potasyum, posa (p>0,05) ve D vitamini (p<0,05) yetersizliğinin daha yüksek olduğu görülmüştür. Besin tüketim kaydı diyet antioksidan kapasitesi ortanca değeri çalışma grubunda 3,2 (1,9) mmol, kontrol grubunda ise 4,3 (1,9) mmol iken antioksidan besin tüketim sıklığı diyet antioksidan kapasitesi ortanca değeri ise çalışma grubunda 3,5 (2,9) mmol ve kontrol grubunda 4,8 (2,7) mmol olarak belirlenmiş ve ikisi için de aradaki fark anlamlı bulunmuştur (p<0,05). Bu araştırma sonucunda, otizmli bireylerin sağlıklı akranlarına göre beslenme problemi ve bazı GİS problemleri yaşama riski ile bazı besin ögeleri yetersizlik riskinin daha fazla olduğu ve diyet antioksidan kapasitelerinin anlamlı derecede daha düşük olduğu belirlenmiştir. Otizmli bireylere beslenme danışmanlığının sağlanması ve diyetin düzenlenmesi ile özellikle diyet antioksidan kapasitesinin yüksek tutulmasının, otizme bağlı bazı semptomları ve oksidatif strese bağlı doku hasarını azaltmada etkili olacağı öngörülmektedir.
Anahtar Kelimeler
Otizm, beslenme durumu, diyet antioksidan kapasitesi