Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2009
Öğrenci: SİBEL CANDAN
Danışman: NİZAMİ AKTÜRK
Özet:Kısıtlı ve yenilenemez kaynaklar yatırımların en uygun değerlendirme yöntemleri ile değerlendirilerek fayda ve maliyetlerinin eksiksiz tespit edilmesini, en etkin ve verimli alternatifin uygulanmasını gerektirir. Bazı fayda ve maliyetlerin ölçülebilir olması değerlendirme analizlerine kolayca katılmalarını sağlarken, ölçülemeyen etkiler önemsizlermiş gibi ihmal edilmektedir. Ulaşım yatırım kararları değerlendirmelerine ölçülemeyen (hava-su-gürültü kirliliği, hakkaniyet etkileri, eşik etkisi gibi) etkilerin katılmaması, motorlu ulaşım türlerinin hareketliliğini sağlamaya yönelik yatırımların ağırlık kazanmasına ve yaya, bisiklet gibi motorsuz ulaşım türlerinin erişilebilirliğinin azalmasına neden olmaktadır. Ulaşım planlama kararları tek taraflı bir gelişme göstermekte, diğer türlerin bir ulaşım türü oldukları ve kayıpları göz ardı edilmektedir. Ülkemizde ulaşım konusunda hazırlanan ekonomik ve mali fizibilite etütleri yeterince kapsamlı değildir ve herhangi bir yatırımla ortaya çıkan dışsallıklar bu etütlerde bilinçli olarak ya da farkında olmadan değerlendirme dışı bırakılmaktadır. Değerlendirmelerde ele alınması gereken ölçütlerin neler olduğu ve bunların hangi önceliklerle değerlendirmeye katılacağı belirgin değildir. Dolayısı ile yasal ve teknik çerçevede hangi karar sürecinin izleneceğinin belirgin olmaması, yatırımların yanlış, zamansız uygulanmasına neden olmaktadır. Yanlış yatırımların sorumlusunu bulmak ta mümkün olmamaktadır. Yapılan bu çalışma ile ülkemizde bu konudaki eksikliğin giderilmesi hedeflenmiş, kararlarda ele alınması gereken fayda ve maliyet ölçütlerinin neler olması gerektiği belirtilmiş ve bu etkilerin uygulamada parasal değerlerinin değerlendirmeye ne şekilde katıldığının örnekleri incelenmiştir. Ülkemizde uygulanmış demiryolu projelerinden seçilen örnekler ele alınarak, bu projeler için hazırlanmış fizibilite etütlerinde içsel ve dışsal maliyetlerin ele alınışı incelenmektedir. Çalışma sonucunda ülkemizde ulaşım projelerinin değerlendirilmesindeki uygulamaların iyileştirilmesine ve eksikliklerinin giderilmesine yönelik bir dizi önlem ve yaklaşım önerilmektedir.