Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2024
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Gülsüm KOÇAK
Asıl Danışman (Eş Danışmanlı Tezler İçin): Aylin Sepici Dinçel
Eş Danışman: Aysel Çağlan Günal
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:
Çevresel kirlilik modern insan yaşamında önemli sorunlardan biri olarak ele alınmaktadır. Artan nüfus ve sanayi ile birlikte tüketim ihtiyacı artmış ve bu doğrultuda ürünlerdeki zararlıların uzaklaştırılması ve ürün verimi açısından kimyasal maddelere yönelim de artış göstermiştir. Dünyada pestisitlerin aşırı kullanımı özellikle sucul canlıları olumsuz etkilemektedir. Bu tez çalışmasının amacı; endokrin bozucu olduğu bilinen sentetik piretroid insektisitlerden siflutrin ve fenilprezol insektisit ailesinden fipronilin sucul bir model organizma olan zebra balıklarında (Danio rerio, Hamilton, 1822) DNA metilasyon mekanizmasının araştırılmasıdır. Araştırma akut toksisite ve DNA metilasyonu deneyleri olmak üzere iki bölümde yürütülmüştür. Akut toksisite deneylerinde ortalama boyları 2,51±0,49 cm ve ağırlıkları 0,14±0,06 g olan zebra balıkları kullanılmıştır. Laboratuvara adaptasyonları sağlanan 100 adet balık, 5 adet akvaryuma eşit şekilde dağıtılmış ve adaptasyon sürecinde ölüm oranının %5’ten az olmasına dikkat edilmiştir. Kontrol grubu, deney gruplarında ise test kimyasallarının LC50 değerinin 1/10 ve 1/100’ü (siflutrin 3,61 µg/L ve fipronil 1,81 µg/L) alınarak dozlama yapılmıştır. Deney grubundaki akaryumlarda 96. saat ve 7. günde metabolik artıkları sucul ortamdan uzaklaştırmak amacıyla akvaryum suları değiştirilerek dozlama tekrarlanmıştır. 7. günün sonunda balıklar baş ve kuyruk kısımları kesilerek, -80oC’de saklanmıştır. Bu çalışmada belirlenen CYP1A, HSP70 genleri ile üç adet ACTB, B2M ve EF1A referans gen çalışılmıştır. Sonuç olarak siflutrin ve fipronil için Sanger dizileme metilasyon yüzdeleri gruplara göre ayrı ayrı hesaplanmış ve Grup 1 (Kontrol) yüzdesi 28,36; Grup 2 (fipronil 7. gün düşük doz) 26,73; Grup 3 (fipronil 7. gün yüksek doz) 27,65 olarak belirlenmiştir. Siflutrin pestisit gruplarında ise Grup 4 (siflutrin 96. saat düşük doz) 27,26; Grup 5 (siflutrin 96. saat yüksek doz) 28,31; Grup 6 (siflutrin 7. gün düşük doz) 28,26 ve Grup 7 (siflutrin 7. gün yüksek doz) 28,22 olarak verilmiştir. Yeni nesil dizi analizi istatistik sonuçlarına göre ise p<0,05 olmak üzere CG, CHG ve CHH bölgelerinde ortalama farklar 0,05 seviyesinde anlamlıdır ve genler arasında anlamlı ilişki bulunduğu belirlenmiştir. Çevre kirleticisi olan iki pestisitin sucul organizmalar üzerine etkilerinin belirlenmesi ve çevresel epigenetik ile literatüre katkı sağlanmıştır.
Anahtar Kelimeler : Zebra balığı, DNA metilasyonu, fipronil, siflutrin, Sanger dizileme, Yeni nesil dizileme