Makroergonomik açıdan sistem mühendisliği ve sistemde kazalara yol açabilecek kritik ergonomik sorunların incelenmesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Öğrenci: YİĞİT ÇAĞLAR

Danışman: MUSTAFA KURT

Özet:

Globalleşen dünyada, işlerin niteliği ve niceliği günden güne artmakta ve insan faktörünün değeri önem kazanmaktadır. Organizasyonlar, tüm alt sistemlerinde mükemmel bir uyum sağlamak ve insan faktörünü gözeterek yüksek verimlilikte çıktılar üretmek gayretindedir. Kompleks yapılarda yaşanan kazalar, örgütsel performansı düşürmekte ve örgütlerin en önemli unsuru olan insan faktörüne zarar vermektedir. Birer açık sistem olarak değerlendirilen işletmelerde, zorunlu risk değerlendirme faaliyetlerine ek olarak bütünsel ve sosyoteknik yaklaşım sergileyen değerlendirme yöntemlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Tez çalışması kapsamında, işletmeyi uçtan uca değerlendirerek makroergonomik yeterlilik düzeyini ölçen Macro-L Yöntemi geliştirilmiştir. Tesis tasarımı, organizasyonel yeterlilik, kurumsal etki, iş sağlığı ve güvenliği, çevre, bilişsel ergonomi, süreç, insan hareketleri ana başlıklarının detaylandırılmasıyla otuz beş alt kapsam oluşturulmuştur. Sistematik ve matematiksel hesaplamalar sonucu işletmenin yeterlilik düzeyini tespit eden Macro-L Yöntemi, makine sanayiinde faaliyet gösteren köklü bir işletmede uygulanarak işletmeye ait ana bulgular tez kapsamında ifade edilmiştir. Alt sistemlerin detaylı olarak incelendiği saha uygulamasında; ana başlıkların ağırlık oranı, yöneticilerin değerlendirmeleriyle uygulanan Analitik Hiyerarşi Prosesi Modeli'yle hesaplanmıştır. İşletmeye ait Macro-L Skoru'nun hesaplanması, sistemin makroergonomik yeterlilik düzeyinin değerlendirilmesini mümkün kılmıştır. Macro-L Yöntemi sayesinde; kurumsal dönüşüm sürecini ve organizasyonel gelişim faaliyetlerini sürdüren işletmelerde yaşanması muhtemel kritik ergonomik sorunların önlenmesi hedeflenmiştir. Alt sistemlere ait performansın tespitini mümkün kılan Macro-L Yöntemi'yle, düşük skor değerleri için kısa ve orta vadeli eylem planlarına dikkat çekilmiştir. Sistem mühendisliği yaklaşımından hareketle gerçekleştirilen saha uygulamalarının milli sanayimizdeki önemi dikkate alınarak tamamlanan çalışmanın, hem işletme performansına hem de ülke ekonomisine katkı sunacağı değerlendirilmiştir. İşletmelerin proaktif önlemler alarak katma değer yaratmasını mümkün kılan Macro-L Yöntemi'nin sistem mühendisliği, makroergonomi, iş sağlığı ve güvenliği gibi bilimleri dikkate alarak gerçekleştirilecek disiplinler arası çalışmalar için katkı sunacağı öngörülmektedir.