İslamcı Hareketlerin Mısır Siyasetindeki Yeri: Müslüman Kardeşler Örneği

---

Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Cihangir Bünyamin Aksakal

Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu

Özet:

1970'lerden itibaren İslamcı hareketler, başta Mısır olmak üzere, birçok Ortadoğu ülkesinin en etkili siyasal hareketleri haline gelmiştir. İslamcı hareketlerin bu yükselişi üzerine yapılan değerlendirmeler ana hatları ile iki teorik yaklaşım çerçevesinde ortaya çıkmıştır: kültürcü yaklaşım ve ekonomi politik yaklaşım. Kültürcü yaklaşım bu yükselişi Müslümanların dini değerleri ve kültür özellikleri ile açıklamaya çalışırken, ekonomi politik yaklaşım maddi değişkenler ve sınıf analizinin üzerinde durmuştur. Bu yaklaşımlara karşı alternatif bir bakış açısı öneren bu çalışma, İslamcı hareketlerin Mısır siyasetindeki gücünü ve bu gücün kaynağını Müslüman Kardeşler örneği üzerinden incelemeyi amaçlamaktadır. 1928 yılında Hasan el-Benna tarafından kurulan Müslüman Kardeşlerin geçirdiği tarihsel tecrübe göz ardı edilmeden, ideolojisi, örgütlenmesi ve rejimle olan ilişkisinde belirgin bir hareket tarzı ortaya koyduğu - 1981'deki Sedat suikastı ile başlayan ve Arap Baharı ile sona eren - 30 yıllık Hüsnü Mübarek dönemine odaklanılmıştır. Tarihsel dönemler arasında karşılaştırmalara olanak sağlaması ile teori ve tarih arasında ilişki kurulmasına izin vermesi nedeniyle çalışmanın yöntemi karşılaştırmalı tarihsel analiz olarak belirlenmiştir. Bu çerçevede, giriş bölümünün ardından ikinci bölüme siyasal hareketler literatürü taranarak başlanmış, İslamcılığın kökeni ve post-kolonyal dönemdeki yükselişi ile devam edilmiştir. Bu bölümde ayrıca kültürcü ve ekonomi politik yaklaşımlara karşı İslamcıların örgütlenme stratejisine odaklanan alternatif bir bakış açısı önerilmiştir. Üçüncü bölümde, Müslüman Kardeşlerin Arap Baharına kadarki tarihsel tecrübesi ile Mısır'da ortaya çıkan diğer İslamcı hareket ve gruplar incelenmiştir. Dördüncü bölümde ise, bir siyasal hareket olarak Müslüman Kardeşlerin özellikleri, Mısır dışındaki ulus-ötesi etkisi ve Mübarek rejimi ile olan ilişkisi tartışılmıştır. Müslüman Kardeşlerin Mısır siyasetindeki yeri ve öneminin analizi ile çalışma tamamlanmıştır.