Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2008
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Özge ACAR
Danışman: Kübra Cihangir-Çamur
Özet:Avrupa Birliği'nin ekonomik bütünlesme yaklasımları ve sosyal kalkınma politikaları kapsamında, gelir dağılımı ve istihdam açısından ülkeler ve bölgeler arasındaki farklılıkların azaltılması, öncelikli konulardan birini olusturmaktadır. Avrupa Birliği'nde bölgesel politika, bölgelerarası dengesizliklerin giderilmesini ve bu amaçla olusturulacak politikalar aracılığı ile yasam standartlarındaki farklılığın azaltılmasını amaçlamaktadır. Avrupa Birliği'ne üye ülkeler arasında bölgelerarası dengesizliği ortadan kaldırmak ve geri kalmıs bölgelerin Birlik'in sağladığı fonlardan yararlanmalarını ortak bir zeminde gerçeklestirmek amacıyla, üye ülkeler içinde bir bölgeleme sistemi olusturulmustur. Bu sistemle her bölge ve alt bölgeye ait verilerin karsılastırılabilir nitelikte olması ve bölgelerarası farklılıkların belirlenebilmesi hedeflenmektedir. Sistem Avrupa Birliği'nde kısaca NUTS (No-menclature of Territorial Units for Statistics- Đstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırılması- ĐBBS) olarak da kullanılmaktadır. v Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne katılım ve uyum sürecinde NUTS birimleri öncelikli hedefler arasında yer almıstır. Bu çerçevede DPT ile TÜĐK tarafından Đstatistiki Bölge Birimlerinin olusturulmasına yönelik hazırlık süreci Nisan 2001'de baslamıs, ĐBBS Sistemi Eylül 2002'de yasallastırılmıstır. Çalısmada öncelikle kavramsal çerçeve ele alınmıs, daha sonra Avrupa Birliği ile Türkiye'nin bölgesel gelisme politikaları ortaya koyulmustur. Konuyla ilgili olarak kalkınma ajansları'nın genel özellikleri, yapıları, örgütlenmeleri ve Türkiye'deki durumu hakkında bilgi verilmistir. Avrupa Birliği'nde NUTS, Türkiye'de ĐBBS olusturma ölçütleri ve uygulanma biçimlerinin tespiti yapılmıstır. Konuyla ilgili olarak kalkınma ajanslarının özellikleri, yapıları, örgütlenmeleri hakkında bilgi verilerek, Türkiye'de henüz kurulmakta olan kalkınma ajanslarının son durumu hakkında bilgi verilmistir. AB ile Türkiye'de NUTS/ĐBBS olusturma ölçütleri ve ülkelere uygulanma biçimlerinin tespiti yapılmıstır. Tez çalısmasında temel olarak, Avrupa Birliği'nde NUTS olusturma ölçütleri ile AB fonlarının kullanımında hedef bölgeler olan Türkiye ĐBBS-2 düzeyi bölgelerinin olusturulmasında kullanılan ölçütlerin karsılastırmalı analizi yapılmıstır. Çalısmanın sonucunda Türkiye ĐBBS-2 düzeyi bölgelerinin yarısının, Avrupa Birliği NUTS Sistemi temel prensipleri ile tam olarak örtüstüğü görülmüstür. Çalısmanın özgün katkısı olarak, Türkiye ĐBBS-2 düzey bölgelerinin dörtte birinin, AB NUTS Sisteminin temel prensiplerinden nüfus esiklerini ve kisi basına düsen GSMH değerlerini sağlayamadıkları saptanmıstır. ĐBBS-2 düzeyi bölgelerinin üçte biri ise, AB NUTS Sistemi temel prensipleri ile örtüsmelerine rağmen, bölge içerisinde bulunan illerin homojen gelismislik düzeyini sağlayamaması ve birbirleri ile ulasım, ticari vb. iliskilerinin zayıf olmasından dolayı homojen bölgeler olarak tanımlanamamıslardır. Bu nedenlerle, tez çalısmasının sonuç ve önerisi olarak, Đstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması'nın DPT ve ilgili diğer kurum ve kuruluslarca tekrar ele alınarak, iç tutarlılığının sağlanması önemli ve gerekli bulunmustur.