Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Tıpta Uzmanlık
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, RUH SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI ANABİLİM DALI, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2018
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: AMİNE MERVE ATALAY SAKA
Danışman: Rukiye Filiz Karadağ
Özet:
Kronik psikotik bir rahatsızlığa sahip hastaların mesleki ve sosyal alanda yeti yitimlerinin olduğu bilinmektedir. Bu sebeple, psikotik hastaların önemli bir kısmı birtakım sosyal haklar kazanmak amacıyla sağlık kuruluna başvurmaktadır. Malulen emeklilik de bunlardan biridir. Literatürde engellilik nedeniyle başvuran kişilerle yapılan çalışmalarda %15-50 oranında temaruz eğilimi olduğu saptanmıştır.
Bu araştırmada, kronik psikotik bozukluğu olan hastalardan, maluliyet istemiyle başvuranların temaruz eğilimlerinin, tedavi amacıyla başvuranlara göre daha yüksek olduğu ve bu eğilimin sosyodemografik veriler, çalışma öyküsü, klinik değerlendirme ölçekleri ve nöropsikolojik test performansı gibi çeşitli verilerle ilişkili olduğu hipotezi oluşturulmuştur. Bu amaçla, 45 maluliyet ve 45 kontrol grubunda olmak üzere toplam 90 adet kronik psikotik bozukluğu olan hasta çalışmaya alınmıştır. Hastalara, yazarlar tarafından oluşturulmuş sosyodemografik veri formu, WHODAS-II, SAPS, SANS, BPRS, CDS, M-FAST, RMT, MOCA, RAVLT, Stroop Testi ve WKET uygulanmıştır.
Verilerin analizi sonucunda çalışmamızda iki grup arasında; sosyodemografik verilerden yaş, cinsiyet, hastalık süresi, çalışma öyküsü, gelir düzeyi, TRSM takip süresi, hastalık sonrası işlevsellik ve nöropsikolojik testlerden RAVLT ve WKET puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmamıştır.
Psikotik belirtilerin temaruzunu saptamak için M-FAST ve bilişsel belirtilerin temaruzunu saptamak içinse RMT uygulanmıştır. M-FAST ve RMT puanları açısından gruplar arasında istatistiksel açısından anlamlı fark olduğu saptanmıştır. Her iki ölçek de maluliyet grubunda temaruz açısından pozitif bulunmuştur. Kesme puanı >6 kabul edilerek M-FAST ölçeği açısından gruplar karşılaştırıldığında, maluliyet grubunun %24.4’ünün ve kontrol grubunun %6.7’sinin temaruz yaptığı saptanmıştır.
M-FAST ve RMT puanlarına göre temaruz eğilimi yüksek saptanan maluliyet grubunun SAPS, SANS, CDS, BPRS gibi klinik değerlendirme ölçeklerinde daha yüksek puanlar aldıkları, MOCA ve Stroop Testi gibi bilişsel değerlendirme testlerinde ise daha düşük performans gösterdikleri saptanmıştır.
111
Bu çalışmada ayrıca psikotik belirtilerin temaruzunu saptamada yüksek sensitivite ve spesifitesi olan M-FAST ölçeğini yordayan klinik değişkenler araştırılmıştır. Klinik değişkenlerden çocuk sayısı, WHODAS-II ve CDS ölçek puanlarının yordayabildiği saptanmıştır. Nöropsikolojik testlerden ise RMT, RAVLT Rey 8 Hatırlama (uzun süreli bellek), Rey Tanıma, Stroop Testi Sözcük Okuma Süresi ve WKET Tamamlanan Kategori puanının ise M-FAST puanını yordayabildiği saptanmıştır. Bu bulgular temaruzu saptamaya yönelik değerlendirme sürecinde klinisyene yol göstermesi açısından kıymetlidir.
Bu araştırmanın çeşitli kısıtlılıkları mevcuttur. Nöropsikolojik test performansını etkilediği bilinen eğitim düzeyi, gruplar arasında eşit değildir. Zeka düzeyi araştırılmamış olup, kadın cinsiyetin örneklemde küçük bir grubu oluşturması, toplam vaka sayısının az olması da çalışmanın kısıtlılıklarındandır. Bu alanda örneklem sayısı arttırılarak yapılacak çalışmalara ihtiyaç vardır.
Anahtar kelimeler: Temaruz, psikoz, yeti yitimi