Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2017
Öğrenci: FATİH KARIK
Danışman: ADNAN SÖZEN
Özet:Enerji talebi dünya nüfusu ile birlikte artmaktadır. Ekonomik, sosyal ve çevresel etkilere sahip olan konvansiyonel enerji kaynakları sınırlı olduğundan uluslar ve uluslararası organizasyonlar bu kaynakları birçok faktörü göz önünde bulundurarak yönetmek için çaba sarf etmektedirler. Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü'nün (OECD) bir üyesi ve Avrupa Birliği'ne (AB) aday bir ülke olarak Türkiye, her yıl nüfusu ve ekonomisi ile hızlı şekilde büyüyen bir ülkedir ve dolayısıyla bu duruma uygun olarak ülkenin enerjiye olan talebi de artmaktadır. Bu nedenle, Türkiye'nin enerji performansının üye ülkeler arasındaki konumunun belirlenmesi önem arz etmektedir. Bu çalışmada, Veri zarflama analizi (VZA), kullanılarak enerji yoğunluğu, yenilenebilir enerji kapasitesi, yenilenebilir enerjiden elektrik üretimi, birim elektrik üretimi başına çevresel etki ile elektrik üretimi ve makroekonomik performansları ölçmek için beş farklı model tanımlanmıştır. VZA çoklu girdi ve çıktı kullanarak benzer türden karar verme birimleri (KVB) için etkinlik değerlendirme amaçlı kullanılan parametrik olmayan bir yöntemdir. Analizlerde, 20092013 dönemi için OECD ve BRICS (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin Halk Cumhuriyeti, Güney Afrika) ülkeleri kullanılmıştır. Bu dönem için, VZA analizlerinin dinamik seyrini izlemek üzere Malmquist verimlilik endeksi yöntemi de kullanılmıştır. Bir ülkenin VZA skorunun 1,0 olması etkin olduğunu ve Malmquist endeksinin 1,0'den büyük olması ise etkinliğinde gelişme olduğunu göstermektedir. Etkin ülkeleri sıralamak için ise süper etkinlik modeli kullanılmıştır. Yukarıda tanımlanan model sırasına göre, Türkiye'nin 2013 yılı için etkinlik değerleri 0,048, 0,574, 0,520, 0,040, 1,000 ve ortalama Malmquist endeksleri ise 0,955, 1,056, 1,114, 0,935, 0,992 olarak hesaplanmıştır. Bu sonuçlara göre, Türkiye elektrik üretimi ve makroekonomik performans modelinde etkin ülke konumundadır ve sadece yenilenebilir enerjiden elektrik üretimi modelindeki etkinliğinde ilerleme göstermiştir. Bu çalışmanın sonucunda, Türkiye'nin her bir modelde etkinliğini arttırması için bazı önerilerde bulunulmuştur.