Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2016
Öğrenci: MELTEM ÇELİK DOĞAN
Danışman: ÜLKER ŞEN
Özet:Bu araştırmada ortaokul beş, altı, yedi ve sekizinci sınıf düzeyinde öğrenim gören öğrencilerin sözlü kültür ürünlerinden atasözü, deyim, bilmece, tekerleme ve mâniye yönelik farkındalıklarını ve bu ürünleri kullanım durumlarını tespit etmek amaçlanmıştır. Bu araştırma ile öğrencilerin sözlü kültür ürünlerine yönelik farkındalıkları yaşa, cinsiyete, sınıf seviyesine, anne-baba mesleğine, anne-baba eğitim durumuna, kitap okuma, televizyon seyretme ve interneti kullanma durumuna göre farklılaşıp farklılaşmadığı incelenmiştir. Ayrıca araştırmaya katılan öğrencilerin sözlü kültür ürünlerinden atasözü, deyim, mâni, bilmece, tekerleme türlerinden hangilerini bildikleri ve bu öğrencilerin, sözlü kültür ürünlerine yönelik farkındalıklarının oluşmasında hangi unsurların etkili olduğu tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda öncelikle dil-kültür ilişkisine değinilmiş, sözlü kültür ve araştırma kapsamındaki sözlü kültür ürünleri hakkında bilgi verilmiş, öğretim programlarının sözlü kültür ürünlerine ne derece yer verdikleri incelenmiştir. Ayrıca dört temel dil becerisi ile dil bilgisi öğrenme alanında bu kültür ürünlerine nasıl yer verilebileceği üzerinde durulmuştur. Araştırma betimsel tarama modeli ile yürütülmüştür. Nicel araştırma yaklaşımıyla yürütülen araştırmada anket yoluyla veriler çalışma grubundan elde edilmiştir. Araştırmanın uygulaması, 2013-2014 eğitim-öğretim yılında Milli Eğitim Bakanlığına bağlı Adıyaman il merkezinde bulunan yedi ortaokulda öğrenim gören sekiz yüz yetmiş dokuz öğrenciyle yürütülmüştür. Araştırmaya ilişkin hazırlanmış olan anket formundaki sorularla ortaokul öğrencilerinin sözlü kültür ürünlerinden atasözü, deyim, bilmece, tekerleme ve mâniye yönelik farkındalıkları ve bu ürünleri kullanım durumları tespit edilmeye çalışılmıştır. Araştırma sonucunda en fazla farkındalığın deyimlerde sağlandığı, mâni türüne yönelik farkındalığın ise çok az olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca araştırma sonucunda, öğrencilerin günlük konuşmalarında ve yazılı anlatımlarında sözlü kültür ürünlerini kullanma durumunda cinsiyet, anne-baba eğitim durumu, anne-baba mesleği, aylık gelir düzeyi ve günlük internet kullanım sıklığının herhangi bir farklılaşmaya neden olmadığı; beşinci sınıf düzeyinde öğrenim gören öğrencilerin üst sınıflardaki öğrencilere göre sözlü kültür ürünlerini gerek günlük konuşmalarında ve gerekse yazılı anlatımlarında daha çok kullandıkları; bir saatten az TV vi izleyen, her zaman kitap okuyan ve sokak oyunları oynayan öğrencilerin diğerlerine göre günlük konuşmalarında ve yazılı anlatımlarında sözlü kültür ürünlerini daha çok kullandıkları; öğrencilerin günlük konuşmalarında yazılı anlatımlarına göre atasözü, deyim ve bilmeceye daha çok yer verdikleri; öğrencilerin günlük konuşma ve yazılı anlatım sürecinde deyim ve atasözlerini yeterince kullandıkları, ancak özellikle mâni başta olmak üzere tekerleme ve bilmecelerin öğrenciler tarafından kullanım oranlarının düşük olduğu; öğrencilerin deyimlere yönelik farkındalıklarının diğer sözlü kültür ürünlerine göre daha iyi olduğu, oyun/sayışmaca tekerlemelerine yönelik beş ve altıncı sınıf, telaffuz tekerlemelerine ise yedi ve sekizinci sınıf öğrencilerinin farkındalıklarının daha fazla olduğu; yazılan tekerlemelerden sadece bir tanesinin masal tekerlemesi olduğu; öğrencilerin büyük bir çoğunluğunun mâniyi bilemediği; atasözü ve deyimleri öğrenme kaynağı olarak öğretmenin ve kitapların (ders kitabı dışında) etkili olduğu; öğrencilerin yarısından azının atasözü ve deyimleri ders kitabından öğrendikleri; bilmece, mâni ve tekerleme öğrenme kaynağı olarak öğrencilerin en çok arkadaşlarını gösterdiği ortaya çıkmıştır.