Ortaöğretim Tarih Ders Kitaplarında Harita-Metin İlişkisi Ve Sınıf İçi Öğretmen Uygulamaları


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Ahmed Fatih GÖKTAN

Danışman: BAHRİ ATA

Özet:

Bu çalışmada tarih ders kitaplarında yer alan haritalar incelenmiştir ve inceleme doğrultusunda öğretmenlerin fikirlerine başvurulmuştur. İki ayrı safhadan oluşan bu çalışmanın her safhasında ayrı araştırma teknikleri uygulanmıştır. İlk aşamada veri toplama aracı olarak 2018-2019 eğitim öğretim yılında okullarda okutulan tarih ders kitapları kullanılmıştır. Bu kitaplarda yer alan haritalar ise çalışma grubunu oluşturmuştur. Haritalardaki veriler doküman analizi ile incelenerek haritaların nitelikleri ve konu anlatımı ile olan ilişkileri ortaya çıkarılıp değerlendirilmiştir. Çalışmanın ikinci aşamasında ise Ankara ili merkezinde random yöntemi ile belirlenen okullarda tarih öğretmenleri ile yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Öğretmenlerin ders kitaplarındaki haritalarla alakalı görüşleri alınarak onların tarih öğretmeni tiplerine ilişkin görüşleri alınmış ve Ronald W. Evans’ın oluşturduğu tarih öğretmeni tipolojisi dâhilinde mensup oldukları tipler belirlenmiştir. Son olarak, uygulanan betimsel analiz ile birlikte tarih öğretmenlerinin harita kullanım yöntemleri ile mensup oldukları tarih öğretmeni tipolojisi arasındaki ilişki değerlendirilmiştir. Araştırma sonuçları bir bütün olarak değerlendirildiğinde, daha önce yapılan benzer çalışmalara paralel olarak tarih ders kitaplarında yer alan haritaların yetersiz olduğu sonucuna varılmıştır. Yeni okutulan tarih ders kitapları hazırlanırken geçmiş yıllarda olduğu gibi haritalarla alakalı ortaya konulan akademik çalışmaların göz ardı edildiği anlaşılmıştır. Öğretmenlerin mensup oldukları tarih öğretmeni tipolojileri ile harita kullanım becerileri arasında somut manada veriler elde edilemese de bir takım ilişkiler ortaya konulmuştur. Yapılan çalışma sonucunda tarih öğretmenlerinin harita kullanımına yönelik görüşleri, derslerinde harita kullanımına yönelik belirledikleri öğretim yöntem ve teknikleri incelenmiştir. Araştırmada elde edilen bulgular neticesinde tarih ders kitaplarında yer alan haritaların yeniden gözden geçirilmesi gerektiği, tarih derslerinde animasyon destekli dijital haritalar hazırlanarak, bu hazırlanan haritaların kullanımının teşvik edilmesi gerektiği, mevcut sistemdeki öğretmenlere gerekli eğitimler verilerek hem bilişim teknolojisi alt yapısını daha etkin kullanmaları hem de harita kullanım becerilerinin geliştirilmesi gerektiği, üniversitelerde lisans ve lisansüstü anlamda alan eğitimi veren bölümlerde uygulamalı temel harita bilgisi derslerinin verilmesi gerektiği düşünülmüştür