Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, ODYOLOJİ KONUŞMA VE SES BOZUKLUKLARI PROGRAMI, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: TUGAY RİFAT DUYAR
Danışman: İsmet Bayramoğlu
Özet:
Konuşma sesleri odyoloji alanında işitmenin değerlendirilmesinde ses sinyalleri olarak
önemli bir yere sahiptir. Buna ek olarak konuşma sesleri; işitme kaybı tanısı, işitme kaybının
tipi ve derecesinin belirlenmesi, ardından da işitme cihazı veya koklear implantın
verimliliğinin değerlendirilmesi ve gürültülü ortamda işitme performansının
değerlendirilmesi gibi birçok işleve sahiptir. Her dilin kendine ve bulunduğu dil ailesine
özgü parçabirim ve parçaüstü (bürün) birimleri vardır. Yapılan çalışmaların genellikle
parçabirimler üzerine odaklandığı görülmektedir. Bu durum, -parçaüstü yapıların anlamda
etkili olduğu Türkçe gibi dillerde- dilin araç olarak kullanıldığı tüm bilim alanlarınca dikkate
alınmalıdır. Konuşmanın şiddet, süre ve frekans değişkenlerinin tümünü etkilemesi yönüyle
en kapsamlı parçaüstü birim vurgudur. Vurgunun tek heceli sözcüklerde ne gibi akustik
farklılıklarla oluştuğunun belirlenmesi; özellikle odyoloji alanında konuşma sesleri
kullanılarak yapılan testler, bunun yanında dilbilim çalışmaları, ses mühendisliği vb. birçok
alan açısından önem arz etmektedir. Bu nedenle bu çalışmada; konuşma ve işitme bozukluğu
olmayan, normal sese sahip, Çağdaş Türkiye Türkçesi (ÇTT) kullanan, 18-65 yaş
aralığındaki 50 erkek denekten kaydedilen ünsüz-ünlü-ünsüz (ZSZ) formatındaki, aynı
sesbirimleri içeren ve tersi de anlamı olan 79 sözcük analiz edilmiştir. Yapılan analiz ve
istatistik sonucunda ZSZ formatındaki tek heceli sözcüklerde ünsüzlerin konumuna göre
(başta ve sonda olma durumu) vurgunun etkisiyle şiddet, süre ve frekans değerlerinde
değişimler ortaya çıktığı tespit edilmiştir. Bulgularımız, konuşmayı ayırt etme testlerinde en
sık kullanılan ZSZ formatındaki tek heceli sözcüklerde ünsüz sesbirimlerin yapılan testlerin
sonucunu etkileyecek nitelikte değişimlere uğradığını göstermektedir.
Anahtar Kelimeler : Türkçe ünsüzler, ses analizi, sözcük vurgusu, konuşma odyometrisi