İklim değişikliği karşısında kültürel mirasın risk haritalaması


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2024

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Şeyda BÜLBÜL

Danışman: Özge Yalçıner Ercoşkun

Özet:

İklim, geçirdiği tarihsel süreç boyunca değişime uğrayan ve bulunduğu çevreyi her açıdan etkileyen ortalama hava koşullarıdır. İklimi etkileyen birçok parametre kentleri de doğrudan etkilemektedir. Kentlerin hızlı değişim ve dönüşümünde alınacak tedbirler; akıllı, sürdürülebilir, uygulanabilir planlama yaklaşımlarıyla kentlerin ve içinde bulunan toplumun kimliğini, kültürünü ve değerlerini yansıtan kültürel miras alanlarının devamlılığının sağlanmasında etkin rol oynamaktadır. Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), coğrafi özelliklerin dijital gösterimini gerçekleştiren haritacılık, istatistiksel analiz ve veri tabanı teknolojisinin birleşmesidir. CBS, meteorolojik verilerin konumsal veri kaynakları ile entegrasyonu, analizi ve görselleştirilmesi için uygun bir çalışma ortamı sunmaktadır. İklim değişikliğine bağlı olarak yaşanan yağış, sel ve kuraklık gibi afetler nedeniyle riske açık ve hassas kültürel miras alanları için Web CBS, risk haritalama aracı olarak kullanılabilmektedir. İklim değişikliğinin kültürel miras alanlarındaki etkisinin inceleneceği tez kapsamında, iklim değişikliği, dünyada ve Türkiye’de iklim değişikliği ile mücadele çalışmaları ve kültürel miras alanları araştırılmaktadır. Bu tez, kültürel miras alanlarını ve iklim değişikliğini birlikte ele alan ulusal bir çalışmadır. Çalışma alanı sınırları, Türkiye’de bulunan UNESCO Dünya Miras Listesini ve Geçici Listeyi, biyosfer rezervini ve kültürel jeoparkları içeren kültürel miras alanlarını kapsamakla birlikte, çalışmada bu kültürel miras alanlarının iklim değişikliği karşısında maruz kalacakları riskin haritalandırılması amaçlanmaktadır. Risk haritalama çalışmaları ve IPCC (Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli) tarafından üretilen çalışmaların karşılaştırılmasıyla maruz kalınacak riskin boyutları ortaya konmaktadır. Çalışma sonucunda, kültürel miras alanlarının iklim değişikliğine karşı hassas alanlar olduğuna, bu alanlara özgü planlama yaklaşımlarının uygulanması gerektiğine ulaşılmakta ve bu alanlarda riskin en aza indirilmesine ilişkin çözüm önerileri sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler : İklim değişikliği, coğrafi bilgi sistemleri, Türkiye’de kültürel miras alanları, risk haritalama