Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2024
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Zehra Sarı
Danışman: Gülbin Feridun
Özet:
Midyeler,
sulardaki kirliliği yansıtan biyolojik indikatörlerin başında gelen
organizmalardır. Midyelerin toksik bileşikleri biriktirebilme yeteneği,
çevresel kirleticilerin daha yüksek trofik seviyelere transferine neden
olmaktadır. Bu çalışmada, insan ve hayvan sağlığı üzerinde ve tarımsal alanda
oldukça tehlikeli sonuçlar doğuran 1- trans fenotrinin toksik etkisi, tatlı su
midyesi olan Unio delicatus üzerinde çalışılmıştır. 1-trans fenotrinin Unio
delicatus için ortalama öldürücü konsantrasyonları (LC50 değeri) 96 saat
için 8,1369 mg/L olarak belirlenmiştir. Midyeler LC50 değerinin 1/10’u (814
mikrogram/L) ve 1/100’ü (81,4 mikrogram/L) konsantrasyonlarda 1-trans fenotrine
96 saat ve 21 gün süreyle maruz bırakılmıştır. Deney süreleri sonunda
midyelerden hemolenf sıvısı alınarak diseksiyon yapılmıştır. Deney sonucunda
tatlı su midyelerinin toplam hemosit sayısı, toplam antioksidan durumu (TAS),
solungaç ve hepatopankreas Na+/K+-ATPaz
ile asetilkolinesteraz (AChE) aktiviteleri belirlenmiştir. Toplam hemosit
sayısının 96 saatlik süre sonunda kontrol grubuna göre istatistiksel olarak
önemli oranda arttığı (P<0,05), 21 günlük süre sonunda ise kontrol grubuna
göre azaldığı saptanmıştır. 81,4 µg/L fenotrin grubundaki azalma istatistiki
olarak anlamlı bulunurken (P<0,05) 814 µg/L fenotrin grubundaki azalma
önemsiz (P>0,05) bulunmuştur. TAS doku değerleri 1-trans fenotrin’e maruz
kalma sonucunda DMSO grubunda kontrol grubuna göre anlamlı değişiklik
göstermemiş (P>0,05), 96 saat ve 21 günlük sürelerde 81,4 ve 814 µg/L
derişimlerde kontrole göre azalma gözlenmiştir (P<0,05). Solungaç ve hepatopankreas dokularında Na+/K+-ATPaz
aktivitesi DMSO grubunda kontrole göre anlamlı değişiklik göstermemiştir
(P>0,05). Solungaç Na+/K+-ATPaz aktivitesi her iki
derişim ve sürelerde kontrole göre azalma göstermiştir (P<0,05). Hepatopankreas dokusunda Na+/K+-ATPaz
aktivitesi, 96 saatlik süre sonunda her iki derişimde de kontrole göre
istatistiki fark göstermemiş (P>0,05), ancak 21 günlük süre sonunda kontrole
göre azalma göstermiştir. Solungaç ve hepatopankreas AChE aktivitesinin deney
gruplarında kontrol grubuna göre azaldığı saptanmıştır (P<0,05). Bu çalışma,
1- trans fenotrinin tatlı su midyeleri Unio delicatus’un biyokimyasal
parametrelerini etkileyerek toksisiteye neden olduğunu göstermiştir.