COVID-19 pandemisinin Türkiye'deki havalimanlarının hava trafiğine ve uçak emisyonlarına etkisi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2023

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Erdem ÖZ

Danışman: Özge Yalçıner Ercoşkun

Özet:

Hava yolu ulaşımını kullanan insan sayısı her geçen yıl artmasına rağmen savaşlar, ekonomik krizler ve salgın hastalık vb. olaylar havacılık sektörünü olumsuz etkilemektedir. Covid 19 pandemisi havacılığın gelişmesine darbe vuran son gelişme olmuştur. Havacılık sosyal ve ekonomik kazanımlar sağlarken çevre üzerinde zararlı etkiler de oluşturmaktadır. Uçak motoru kaynaklı CO2, HC, CO, NOx gibi zararlı gazlar sera etkisi yaratarak iklim değişikliğine sebep olmaktadır. Tezin amacı, Türkiye’deki hava trafiğinin yaklaşık %70’ini oluşturan dokuz uluslararası havalimanının uçuş sayılarının ve iniş kalkış döngüsündeki (LTO) uçak emisyonlarının Covid 19 pandemisi etkisinde nasıl değiştiğini belirlemektir. Tezin, havacılık ve uçak emisyonlarının araştırma konusu olduğu literatüre Türkiye özelinde güncel istatistiklerle katkı sağlaması amaçlanmıştır. Tezde Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ)’nden alınan kapsamlı bir veri seti kullanılmıştır. Dokuz havalimanı için 2020 yılındaki toplam hava trafik sayıları 2019 yılına göre %48,72 azalmıştır. 2021 yılındaki toplam hava trafik sayıları 2019 yılına göre %23,94 azalış göstermiştir. 2019 yılı, üç yıl arasında Türkiye’deki hava trafiğinin en fazla olduğu yıl olmuştur. İstanbul Havalimanı üç yıllık süreçte en yoğun havalimanı olmuştur. B738-B739 tipi uçakların havalimanlarına en çok iniş kalkış gerçekleştiren ve en çok emisyona neden olan uçaklar olduğu tespit edilmiştir. 2020 yılında 2019 yılına göre CO2 emisyonu % 49,91 oranında, HC emisyonu % 47,78 oranında, NOX emisyonu %50,72 oranında azalmıştır. 2021 yılında ise 2020 yılına göre CO2 emisyonu % 32,55 oranında, HC emisyonu % 21,38 oranında, NOX emisyonu %32,78 oranında artmıştır. En çok emisyon ve yakıt tüketimi 2019 yılında, en az ise 2020 yılında meydana gelmiştir. 2021 yılında hava trafik sayısı 2019 seviyesinin %80’ine yaklaşmıştır. Bu sonuçlardan yola çıkarak havacılık sektörünün krizlere rağmen kısa sürede toparlanarak büyüme gücünü sürdürdüğü anlaşılmaktadır. Çalışmanın sonuç bölümünde sektörün çevreye verdiği zararı en aza indirmek üzere öneri ve görüşler sunularak küresel sürdürülebilir havacılık hedefine katkı verilmiştir.

Anahtar Kelimeler : Türkiye’deki uluslararası havalimanları, uçak emisyonları, havacılık emisyonları, bibliyometrik analiz, sera gazları, sürdürülebilir havacılık