Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2015
Öğrenci: EMİNE RABİA GÖKASLAN ZOR
Danışman: HAYATİ AKYOL
Özet:Bu araştırma, çok okunan Türk ve Dünya Çocuk Klasiklerinde işlenen konuları, temaları, ana fikirler ve yardımcı fikirler yoluyla aktarılmak istenen mesajları, yansıtılmak istenen karakter özellikleri ile değerleri incelemek ve bulgulara göre bu eserlerin hedef kitle için uygunluğunu belirlemek amacıyla yapılmıştır. Bu amaç doğrultusunda ilk olarak çocuk klasiklerinin neler olduğu belirlenmiştir. Daha sonra Ankara merkezdeki büyük yayınevi ve kitapçılar ile internet üzerinden satış yapan yayınevlerinin en çok satış yaptığı 38'i Türk Çocuk Klasiği, 68'i Dünya Çocuk Klasiği olan toplam 106 adet kitabın yer aldığı bir liste hazırlanmıştır. Çocuk klasiği olma niteliği bakımından uzmanlara danışılarak teyit ettirilen bu listedeki kitaplar araştırmanın evrenini oluşturmuştur. Araştırmanın örneklemi ise "tabakalı amaçsal örnekleme yöntemi" ile belirlenmiştir. Örneklemin belirlenmesi aşamasında listedeki bu kitaplardan çocuklar tarafından en çok okunanları tespit etmek amacıyla anket düzenlenmiştir. Bu ankette 563 sekizinci sınıf öğrencisinden geçmişten bugüne değin okumuş oldukları klasikleri işaretlemeleri; sekiz Türkçe öğretmeni ve 63 sınıf öğretmeninden ise öğrencilerinin okudukları klasikleri işaretlemeleri istenmiştir. Kitaplar toplam okunma sonuçlarına göre çok okunandan az okunana doğru ayrı ayrı sıralanmış ve bunlardan 18'i araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Bu 18 kitap arasından kaç tanesinin Türk Çocuk Klasiği, kaç tanesinin Dünya Çocuk Klasiği olacağı ise listede yer alan kitapların oranı dikkate alınarak belirlenmiştir. Bu orana göre Türk Çocuk Klasiklerinden çok okunan ilk altı kitap, Dünya Çocuk Klasiklerinden ise çok okunan ilk 12 kitap olmak üzere toplamda 18 kitap araştırmanın örneklemini temsil etmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak seçilen "çocuk klasikleri" kullanılmıştır. Araştırma verilerinin analizi ise "içerik analizi" yolu ile yapılmıştır. Eserlerde incelenen değişkenler öncelikle betimlenmiş ve eserler konu, tema ve kahraman özelliklerine göre gruplandırılarak, gruplandırma sonrası her eserde ana ve yardımcı fikirler yolu ile iletilmek istenen mesajların neler olduğu ve aktarılma biçimleri belirlenmiştir. Kahramanların karakter özelliklerinin hangi yolla geliştirildiği ve okura neleri yansıttığı açıklanmıştır. Eserlerde yansıtılmak istenen değerler ise araştırmacı ve arkadaşı tarafından oluşturulan "değer analiz tablosu" na kodlanarak belirlenmiştir. Araştırma sonucunda; incelenen yerli ve yabancı klasiklerde işlenen konu türlerinin birbirinden farklı olduğu, bazı eserlerin ele aldığı konuları aktarmada kullandığı üslubun uygun olmadığı görülmüştür. Eserlerin çoğunda işlenen temalar çeşitlilik gösterirken bazılarında okura hiçbir ana fikrin aktarılmadığı belirlenmiştir. Bazılarında ise ana fikir ve yardımcı fikirler yolu ile aktarılan mesajların hedef kitle için uygun olmadığı ve bazı temaların da okur için olumsuz nitelikte olduğu görülmüştür. İncelenen eserlerin çoğunda başkahramanların "değişmeyen karakter" özelliğine sahip olduğu ve tümünde "açık karakter özelliği" gösterdikleri saptanmıştır. Bunun yanı sıra en çok kullanılan karakter geliştirme yönteminin "karakterin eylem/davranışları ile geliştirilmesi" yöntemi olduğu ve eserlerin çoğunda kahramanların okura olumsuz model oldukları belirlenmiştir. Kitaplarda en çok "sosyal değerlerin" yer aldığı, sosyal değerleri "dini değerlerin" takip ettiği görülmüştür. "Bilimsel ve ekonomik değerlerin" ise yerli eserlerde hiç yer almadığı, yabancı eserlerde de çok düşük oranda işlendiği belirlenmiştir. Her iki türde de sosyal değerlerden "sevgi ve yardımseverlik değerlerinin" en yüksek oranda yer aldığı, "kültürel değerleri koruma ve geliştirme, özgürlük ve öz saygı" değerlerine ise hiç yer verilmediği görülmüştür. Ayrıca hem Türk hem de Dünya Çocuk Klasiklerinde işlenen değerlerin yetersiz olduğu saptanmıştır. Bu bulgulara dayalı olarak eserlerin içerdiği değerler ve aktardığı mesajlarla okura katkıda bulunup bulunmadığı; kahramanları ile örnek birer model olup olmadığı, hitap edilen kesimde okuma ilgisi ve sevgisi oluşturup oluşturmayacağı yönünde görüşler sunulmuştur.