Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Yavuz ALTIPARMAK
Danışman: Süleyman Sungur Tezcan
Özet:
Ülkemizde elektrik üretiminin ortalama %46’sı doğal gaz ve ithal kömür kaynaklı ithal kaynaklara bağlıdır. Bizim gibi gelişmekte olan ve enerjide dışa bağımlı ülkeler için enerjinin verimli kullanılması, kWh birim fiyatının sanayide yaklaşık 4 TL olduğu günümüz şartlarında ekonomik bakımdan son derece önemlidir. Türkiye’de tüketilen elektriğin sanayideki payı %45,7’dir. Türkiye genelindeki elektrik tüketiminin %36’sı, sanayi genelindeki tüketimin ise %70’i asenkron motorlarda gerçekleşir. İşletmelerdeki talebe göre değişken yüklü karakter gösteren fan-pompa-kompresör uygulamalarındaki bu oran tüm asenkron motor kullanımının %58’i kadardır, genel olarak yük miktarı vana, klape, damper, by-pass, on-off çalışma vb. yöntemlerle sağlanmaya çalışılır. Bu tür klasik yöntemler yerine, teknolojik gelişmeler neticesinde, ortalama %20-50 aralığında enerji verimliliği sağlayan motor hız kontrol uygulamaları hızla yaygınlaşmaktadır; verimlilik yanında kontrol kabiliyetleri ve otomasyon kolaylıkları önemli tercih sebeplerindendir. Ayrıca sanayideki tüm asenkron motorlarda tasarımından kaynaklanan yüksek verimli motorları tercih etmek de %2-10 aralığında enerji verimliliği sağlar ki bu da son derece önemli bir seviyedir. Bu çalışmamızda, alçı ürünleri üretimi yapan bir fabrikada, genel motor kullanım profili ve kontrol Şekilleri incelenerek, başlangıç olarak, belirlenen 2 adet klape kontrollü fanda frekans konvertörlü hız kontrol uygulaması ve ayrıca, pompa ve konveyor olmak üzere 2 farklı makinada yüksek verimli motor uygulamalarının, sürücü ve motor firmaları tarafından sağlanan programlarla simulasyonu, uygulamaları ve sonrasındaki ölçümleri yapılarak sonuçları değerlendirilmiştir. Yapılan çalışmalar sonucunda frekans konvertörlü hız kontrol uygulamalarında %76-78 aralıklarında tasarruflar ve 2,3-2,4 ay aralıklarında geri ödeme süreleri elde edilirken; verimli motor uygulamalarında ise %6,6-6,8 aralıklarında tasarruflar ve 10,6-14,2 ay aralıklarında geri ödeme süreleri elde edilmiştir. Netice olarak, uygulama yapılan tesisteki yetkililerin beklemediği düzeyde başarılı tasarruflar sağlanmış ve sonrası için bu çalışmaların tüm fabrika geneline yaygınlaştırılması kararına sebep olunmuştur.
Anahtar Kelimeler : Verimlilik, verimli motor, hız kontrol, frekans konvertörü, asenkron motor