Fen öğretiminde ortak bilgi yapılandırma modelinin ilköğretim öğrencilerinin bilişsel ve duyuşsal öğrenmeleri üzerine etkilerinin incelenmesi


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2014

Öğrenci: ESRA BENLİ ÖZDEMİR

Danışman: ERGİN HAMZAOĞLU

Özet:

Bu araştırmanın temel amacı, ortak bilgi yapılandırma modelinin (OBYM) ilköğretim öğrencilerinin bilişsel ve duyuşsal öğrenmeleri üzerine etkilerinin incelenmesi ve öğrenci görüşlerinin değerlendirilmesidir. Araştırmanın çalışma grubunu, Ankara ili merkez ilçesinde MEB'e bağlı bir ilköğretim okulunda öğrenim görmekte olan 7. ve 8. sınıflardan dört farklı şubedeki toplam 87 öğrenci oluşturmaktadır. Karma yöntemin bütünleşik deseninin kullanıldığı bu araştırma, Fen ve Teknoloji dersi öğretim programına göre, 2012-2013 Eğitim-Öğretim Yılı II. döneminde 7. ve 8. sınıflarda eş zamanlı olarak gerçekleştirilmiştir. Fen ve Teknoloji dersi; deney gruplarında ortak bilgi yapılandırma modeli, kontrol gruplarında ise 5E öğrenme döngüsü modeli ile işlenmiştir. Araştırma, farklı üçer konu üzerinde, 14 haftada toplam 56 ders saatlik uygulamada gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın nicel verileri, araştırmacı tarafından geliştirilmiş olan akademik başarı testleri, kavram testleri, kelime ilişkilendirme testleri ve fene karşı tutum testinin ön ve son test olarak uygulanması sonucu elde edilmiştir. Nitel veriler ise, bilimin doğası hakkında görüşler anketi, bilim insanı çizimleri, fenomenografik kategoriler, sınıf içi gözlem notları ve video kayıtları, bilimin doğası ve Fen ve Teknoloji dersi, uygulama süreci ve ortak bilgi yapılandırma modeline ilişkin yarı-yapılandırılmış görüşmeler sonucu elde edilmiştir. Araştırma süresince elde edilen nicel verilerin analizleri SPSS 15.0 istatistik paket programı ile nitel verilerin analizi ise içerik analizi yöntemi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmada OBYM ile işlenen 7. sınıf Fen ve Teknoloji derslerinin 5E öğrenme döngüsü modeline göre, öğrencilerin akademik başarılarını, kavramsal değişimlerini, fene karşı tutumlarını, bilimin doğası ile ilgili bakış açılarını geliştirmede etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Öğrencilerin, OBYM'ye, Fen ve Teknoloji dersine ve bilimin doğasına yönelik tutumlarında olumlu yönde gelişme olduğu ortaya çıkmıştır. OBYM ile işlenen 8. sınıf Fen ve Teknoloji derslerinin ise 5E öğrenme döngüsü modeline göre, öğrencilerin akademik başarıları ve fene karşı tutumlarını geliştirmede etkili olmadığı dikkat çekmektedir. Buna karşın kavramsal değişim ve bilimin doğası temalarına ait görüşlerini geliştirmede orta düzeyde yarar sağladığı sonucuna ulaşılmıştır. Fen konularına entegre edilen bilimin doğası temaları ve fenomenlere dayalı olarak yürütülen kavramların, öğrenciler tarafından daha anlamlı ve kolay bir şekilde algılandığı görülmektedir. Öğrencilerin, OBYM'ye, Fen ve Teknoloji dersine ve bilimin doğasına yönelik tutumlarında olumlu yönde gelişme olduğu görülürken, yöntemi yoğun buldukları ve derste pasif dinleyiciler konumunda olmak istedikleri belirtilmektedir. Araştırmadan elde edilen sonuçlar ışığında, araştırmanın yapılacak olan yeni çalışmalara rehberlik edeceği, fen öğretiminde öğretmen, öğrenci ve program geliştirmecilere yol gösterici olarak kaynak olabileceği düşünülmektedir.