Dağılımı belli olmayan dairesel verilerde aykırı değer tespiti için bir yöntem önerisi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: SÜMEYRA SERT

Danışman: FİLİZ KARDİYEN

Özet:

Açısal veya yönsel olarak ölçülmüş dairesel veri tipi, biyoloji, coğrafya, jeoloji, tıp, meteoroloji, jeofizik, okyanus bilimi gibi pek çok alanda karşımıza çıkmaktadır. Aykırı gözlemlerin varlığı, doğrusal verilerde olduğu gibi dairesel veriler için de modelleme ve tahmin sürecinde karşılaşılan önemli sorunlardan bir tanesidir ve yapısı nedeniyle bu tip verilerde aykırı gözlem olması durumu özel bir inceleme gerektirmektedir. Bu tez çalışmasında, dairesel verilerde aykırı gözlem tespiti için, dairesel medyana dayalı bir uzaklık ölçüsü tanımlayan parametrik olmayan bir yöntem önerilmiştir. Önerilen yöntemin performansı tek boyutlu dairesel veriler ve parametrik olmayan dairesel regresyon bağlamında incelenmiştir. Yöntem, tek değişkenli simülatif ve gerçek veri setlerinde literatürde yer alan diğer tespit yöntemleriyle karşılaştırıldığında yüksek performans göstermiştir. Açıklayıcı değişkeni doğrusal ve yanıt değişkeni dairesel olan, doğrusal-dairesel parametrik olmayan regresyon modellerinden Nadaraya Watson ve Yerel Lineer Kernel yöntemleri ele alınarak, yanıt değişkeninde aykırı gözlem bulunması halinde, ilgili yöntemlerin ve önerilen tespit yönteminin performansı, gerçek veri setleri ve kapsamlı bir simülasyon çalışması ile incelenmiştir. Önerilen yöntemin parametrik olmayan dairesel regresyon bağlamında da aykırı gözlemleri yüksek oranlarda tespit ettiği gözlenmiştir