Kalça ve diz artroplastisi geçiren hastalarda uyku kalitesinin ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, HEMŞİRELİK ANABİLİM DALI, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: SİMAY ÇELİK

Danışman: Sevil Güler Demir

Özet:

Bu araştırma kalça ve diz artroplastisi geçiren hastalarda uyku kalitesinin ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi amacı ile tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Araştırma Karadeniz Ereğli Devlet Hastanesi’nde 1 Nisan 2018-15 Nisan 2019 tarihleri arasında Ortopedi ve Travmatoloji Kliniğinde kalça veya diz artroplastisi geçiren 150 hasta ile yürütülmüştür. Araştırmanın verileri “Hasta Bilgi Formu”, “Uykuyu Değerlendirme Formu’’ ve “Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi’’ ile toplanmıştır. Veriler hastaların kliniğe kabulünde, ameliyat sonrası kendileriyle yüz yüze görüşerek ve ameliyatın 2. ve 4. haftalarında telefonla görüşülerek toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı istatistikler (ortalama, standart sapma, medyan, minimum, maksimum), Mann Whitney U, Kruskal Wallis, Wilcoxon, Mc Nemar testleri ile Spearmann korelasyon katsayısı kullanılmıştır. Araştırmaya katılan hastaların çoğunluğu (%59,3) 65 yaş ve üzeri, evli (%74.0) ve kadındır (%71,3). Hastaların %72,7’sine diz artroplastisi, %27,3’üne kalça artroplastisi ameliyatı yapılmıştır. Araştırmaya katılan hastaların %54,7’sinin evde uyku sorunu olduğu ve %96,3’ünün uyandığında kendini dinlenmiş hissetmediği belirlenmiştir. Hastaların “Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi’’ puanı ameliyat öncesi dönemde 5,6±3,3 iken, ameliyat sonrası 1.ayda 4,7±2,5 olduğu ve zaman içinde anlamlı azaldığı (p<0,05) belirlenmiştir. Hastanede yattıkları dönemde uykuyu en çok etkileyen faktörler ameliyat sonrası ağrı düzeyi (8,1±1,4) ve sürekli aynı pozisyonda yatma (6,9±2,1) iken; ameliyat sonrası 2. haftada günlük yaşam aktiviteleri veya işi düşünme (6,8±2,6), iyileşme sürecine bağlı kaygı (6,7±2,1) olup, uykuyu etkileyen tüm faktörlerin ameliyat sonrası 4. haftada anlamlı düzeyde azalmıştır (p<0,05). Elde edilen bulgular doğrultusunda, artroplastik cerrahi geçiren hastaların ameliyat öncesi ve sonrası dönemdeki uykuyu etkileyen faktörler ve uyku kalitesi yönünden düzenli değerlendirilmesi, sağlık ekibi, hasta ve hasta yakınlarına ameliyat sonrası kaliteli uyku, yararları, etkileyen faktörler ve bunların kontrol altına alınması ile ilgili eğitim ve danışmanlık verilmesi, eğitim materyallerinin geliştirilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kalça Artroplastisi, Diz Artroplastisi, Uyku Kalitesi, Hemşirelik, Ortopedi