V. Haçlı Seferi (1218-1221)

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2017

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Şehri Karakaş

Danışman: SÜLEYMAN ÖZBEK

Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu

Özet:

V. Haçlı seferi (1218-1221) adlı bu çalışma, Türkiye'de bu konuyla ilgili müstakil bir eser bulunmaması nedeniyle seçilmiş ve kronoloji takip edilerek hazırlanmıştır. Konumuz kapsamı kısaca şöyledir: III. Haçlı seferi sonundan (1192) V. Haçlı Seferine (1217-1218) kadar geçen dönem, Yakındoğu (Filistin, Suriye ve Mısır) topraklarında Müslümanlar ve Hristiyanlar arasında barışın hüküm sürdüğü bir zaman dilimi olmuştur. Bu dönemde Yafa'nın kuzeyinde Akdeniz kıyı şeridinde sıkışan Haçlılar ile özellikle Mısır topraklarında hâkimiyet kuran Eyyûbîler Devleti, karşılıklı birbirlerini idare etme yoluna gittiler. Bu şekilde her iki taraf, hem iç meseleleriyle ilgilenme hem de devletin gelirlerini artırma fırsatı buldu. Ancak bu barış ortamı, Avrupalı Katolik Hristiyanların Yakındoğu'da bulunan Hristiyanları yeni bir sefere teşvik etmesi ve nihayetinde Doğulu Hristiyanların sefere iştirakıyla son bulmuştur. Papa III. Innocentius'un çağrısyla başlayan sefer hazırlıkları onun ölümüyle Papa III. Honorius zamanında devam etmiştir. Hazırlıklar süresince Hristiyanlara günahlarının affı vaat edilmiştir. Tüm bu süreçte günahların affı ve din olgusu meselesi XIII. yüzyıl Hristiyanların algısında değişmekle birlikte yine de V. Haçlı seferine katılmak isteyen ateşli taraftarlar da yok değildir. Selâhaddin'in ölümü sonrası Eyyûbî Devleti'ninde içine düştüğü durumdan yararlanmak isteyen Haçlılar, -daha önce Selâhaddin'in de başarıyla uyguladığı gibi- Mısır'ın kapısı konumundaki Dimyat'ı ele geçirerek başta Kudüs olmak üzere diğer pek çok Müslüman toprak ve limanlarını ele geçirebileceklerini düşünmüşlerdir. 1217 sonlarında Ürdün'de yağma hareketinde bulunan Haçlıların 1218 yılında Akkâ'da toparlanmaları ve ardından Silsilah burcunu hedef almasıyla V. Haçlı seferi fiili olarak başladı. Haçlıların Silsilah Burcu'nu ele geçirmesini müteakip, Eyyûbi sultanı el-Âdil vefat etti. Daha sonra Dimyat garnizonu el-Âdiliye'yi ve Dimyat'ı zapt ederek amaçlarına ulaşabileceklerini sanan Haçlılar, Müslümanlar karşısında kesin bir yenilgi aldılar. Eyyûbî Devleti sultanı el-Melikü'l-Kâmil, Haçlıların canlarını Dimyat'ı tahliye karşısında bağışlamıştır. Sefer sırasında yer yer ümitsizliğe kapılan el-Melikü'l-Kâmil, kardeşleri el-Melikü'l-Muazzam, el-Melikü'l-Eşref ve çevre emirlerden destek almıştır. Tezimiz, Giriş, dört Bölüm, Sonuç, Kaynakça ve Eklerden oluşmaktadır. Giriş kısmında ilk dört Haçlı seferine kısaca değinmeye çalıştık. I. Bölümde XII. yüzyılın sonu ve XIII. yüzyılların başlarında Avrupa'nın durumu ve Yakındoğu'da bulunan devletlerin durumu hakkında kısaca bilgi verdikten sonra zikredilen dönemde Yakındoğu'daki ticaret hacminin doğurduğu olgulardan bahsetmeye çalıştık. II. Bölümde Papa Innocentius ardından halefi Papa Honorius dönemindeki sefer hazırlıkları, Haçlı ordularının toparlanması ve sefer hazırlığı içerisinde bulunan orduların İslam topraklarına yağma hareketlerine değindik. III. Bölümde Silsilah kulesi kuşatması(1218) ile başlayan V. Haçlı seferinin esas konusu olan Dimyat garnizonu durumundaki el-Âdiliye'nin Haçlılar tarafından zaptı, Haçlıların Dimyat'ı ele geçirmek için büyük uğraşları ve nihayetinde Dimyat'ı ele geçirmelerine değinmeye çalıştık. Fakat Dimyat'ın düşüşünü ele alırken birçok rivayetle karşılaştık. IV. Bölümde, Müslümanların Haçlıları Bahrû'l-Mahalle bölgesinde sıkıştırmaları neticesinde yenigiye uğratmaları, Eyyûbî sultanı el-Kâmil'in barış teklifinin kabul edilmesi ve Dimyat'ın Müslümanlara teslimi anlatılmaktadır. Sonuç Bölümünde V. Haçlı seferi hakkında genel bir değerlendirme yaptık ve her iki taraf için kayıplarını sıraladık. Son olarak Ekler kısmında ise V. Haçlı seferinin vuku bulduğu Nil Deltası ve Suriye-Filistin Akdeniz sahil limanlarını gösteren haritaları çalışmamıza ilave ettik.