Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MUSTAFA ÇOKYİĞİT
Danışman: Nezahat Güçlü
Özet:
Bu çalışmanın amacı, ortaokulların bürokratik yapısının etkililiği, örgütsel ve örgütsel destek düzeyi arasındaki ilişkinin ortaya çıkarılmasıdır. Araştırmada ilişkisel tarama (survey) yöntemi kullanılmış, Millî Eğitim Bakanlığına bağlı ortaokulların bürokratik yapısının etkililiği, örgütsel güven ve örgütsel destek düzeyi ile belirlenen değişkenler arasındaki ilişkiler yapısal eşitlik modellemesi kullanılarak incelenmiştir. Araştırmanın evrenini 2018-2019 eğitim-öğretim yılında Ankara’nın dokuz merkez ilçesindeki 415 devlet ortaokulunda görev yapan 16.061 öğretmen oluşturmuştur. Araştırma örneklemi, oranlı örnekleme yöntemi ile belirlenmiş ve 63 ortaokulda görev yapan 692 öğretmen örneklemde yer almıştır. Örneklemdeki ortaokulların evrene oranı % 14.8’dir. Araştırmada Hoy ve Sweetland (2000) tarafından geliştirilen “Okul Bürokratik Yapısının Etkililiği Ölçeği”; Nyhan ve Marlowe (1997) tarafından geliştirilen”Örgütsel Güven Ölçeği” ve Eisenberger, Huntington, Hutchison ve Sowa (1986) tarafından geliştirilen “Örgütsel Destek Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma verilerinin analizlerinde IBM SPSS 24 ve AMOS 23 programları kullanılmıştır. Ölçek yapılarının doğrulanması amacıyla, örneklemde yer alan 692 kişilik veri seti dışında 200 kişilik veri ile açıklayıcı (Exploratory Factor Analysis) faktör analizi ve farklı 200 kişilik veri seti ile birinci ve ikinci düzey doğrulayıcı (Confirmatory Factor Analysis) faktör analizi yapılmıştır. Örneklemde yer alan verilerin normal dağılım göstermesi üzerine, verilerin çözümlenmesinde korelasyon analizi (Pearson Momentler Çarpımı), t-testi, ANOVA, Post-Hoc ve Schefe çoklu karşılaştırma testlerinden yararlanılmıştır. Ayrıca, bürokratik yapı etkililiğinin örgütsel güven ve örgütsel destek üzerindeki etkileri; bürokratik yapı etkililiği ile örgütsel destek arasında örgütsel güvenin aracılık rolü bulunup bulunmadığı yapısal eşitlik modellemesi yoluyla incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, ortaokullarda öğretmenlerin algıladıkları bürokratik yapı etkililiği, örgütsel güven ve örgütsel destek düzeyi ortalamaları yüksek bir seviyededir. Bürokratik yapı ile örgütsel güven ve örgütsel destek arasında orta düzeyde, örgütsel güven ve örgütsel destek düzeyi arasında yüksek güzeyde güçlü pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Araştırmada oluşturulan yapısal eşitlik modelinde kabul edilebilir seviyede uyum iyiliği değerlerine ulaşılmış; bürokratik yapı etkililiğinin örgütsel güven ve örgütsel destek üzerinde doğrudan pozitif etkilerinin bulunduğu; bürokratik yapı etkililiği ile örgütsel destek arasında örgütsel güvenin aracılık rolü olduğu tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler : Örgütlerde yapı, bürokrasi, bürokratik yapı etkililiği, örgütsel güven, örgütsel destek