HETEROJEN BİLGİ AĞLARINDA DİLSEL ÖZETLEME


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2021

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: SENA AYDOĞAN

Danışman: Diyar Akay

Özet:

Bilgi teknolojilerinin yaygınlaşmasıyla birlikte verilerin hacmi ve çeşitliliği hızla artmaktadır. Bu nedenle verilerden faydalı bilgiler elde etme süreçleri önem kazanmaktadır. Tanımlayıcı yöntemlerden biri olan dilsel özetleme ile büyük hacimli verilerden doğal dil temelli özetler üretilir. Gerçek dünya ağları, veri hacmi ve çeşitliliği açısından zengindir. Nesnelerin ve farklı özelliklere sahip ilişkilerin doğası gereği, düğüm ve bağlantı türlerinin farklılığını dikkate alan heterojen bilgi ağları ortaya çıkmıştır. Bu tezde öncelikle sosyal ağlar için önerilen özet formlar ile bisiklet endüstrisinde gerçek vaka çalışmaları yapılmıştır. Belirli amaçlar için tasarlanacak tedarik zinciri ağlarında karar vericiyi desteklemek için dilsel özetler oluşturulmuştur. Daha sonra homojen ağlar üzerinde önerilen dilsel özetleme teknikleri heterojen bilgi ağlarına genişletilmiştir. Heterojen bilgi ağlarında metayol kavramı üzerine dilsel özet yapılar geliştirilmiş ve yineleme temelli yöntemle doğruluk dereceleri hesaplanmıştır. Bu sefer tedarik zinciri ortaklık ilişkilerinin tedarik zinciri ağ performansına etkisi otomotiv endüstrisinde bir uygulama ile incelenmiştir. Üretilen dilsel özetlerin yorumlanabilirliği, her iki uygulamada da farklı sektörler ve farklı problemler üzerinde test edilmiştir. 

Anahtar Kelimeler : Dilsel özetleme, Heterojen bilgi ağları, Tedarik zinciri ağ tasarımı, Tedarik zinciri yönetimi