Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Analitik Kimya Ana Bilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ASLIHAN EKİCİ
Danışman: Aysel Berkkan
Özet:
Yağ asitleri hücre yapısında bulunan önemli bileĢenlerdir. Metabolik fonksiyonun bir
parçası olarak, hücre memran yapısında, sinyal iletim kaskatında, enerji depolanmasında
ve protein açillenmesinde yer alırlar. Bazı yağ asitleri esansiyel yağ asitleridir, vücuda
sadece besinlerle alınırlar. Yağ asit miktarı ve tipleri gıdanın besinsel ve sağlık değerini
gösterir. Bu tür besinlerin içeriklerindeki yağ asitlerinin hızlı, doğru, tekrarlanabilir ve
ucuz yöntemlerle analizi önemlidir. Tez çalıĢmasında bazı yağlarda (tereyağ, margarin,
zeytinyağı, kekik yağı ve balık yağı) bulunan yağ asitlerinin (FAs) analizi tek damla
mikroekstraksiyon (SDME) ve tepe boĢluk mikroekstraksiyon (HS-SDME) yöntemleri
kullanılarak gaz kromatografi alev iyonlaĢtırma dedektörü (GC-FID) ile
gerçekleĢtirilmiĢtir. Mikroekstraksiyon öncesinde metanol içinde hazırlanmıĢ 0,2 ml 2 M
KOH kullanılarak FAs‟leri metil ester (FAMEs) türevlerine dönüĢtürülmüĢtür.
Mikroekstraksiyon Ģartları optimize edilerek en uygun koĢullar belirlenmiĢtir. Zeytin yağı,
kekik yağı ve balık yağında linoleik asit, ɣ-linolenik asit ve linolenik asit analizi için HSSDME
yöntemi kullanılmıĢtır. 2,0 μl sodyum dodesil sülfat:1-bütanol (1:3, h/h) karıĢımı
ekstraksiyon çözeltisi olarak kullanılmıĢ, 2,0 ml‟lik vial içerisinde 360 μl FAMEs
kullanılarak, 0,07 g NaCl, 450 C‟de ve 35 dak ekstraksiyon süresi en iyi
mikroekstraksiyon Ģartları olarak belirlenmiĢtir. SDME yönteminde ise mikroekstraksiyon
çözücüsü olarak karbon tetra klorür kullanılmıĢ, diğer mikroekstraksiyon Ģartları;
ekstraksiyon çözücü miktarı (20 μl CCl4), tuz etkisi (salting out) için NaCI deriĢimi (%10),
mikroekstraksiyon sıcaklığı (25 C), karıĢtırma hızı (1000 rpm) ve mikroekstraksiyon
süresi (20 dak) optimize edilmiĢtir. SDME-GC-FID yönteminin kesinlik çalıĢmasında
(%RSD) %2,1-32,1 (n= 4) ve doğruluk çalıĢmasında geri kazanım değeri %95-105 olarak
hesaplanmıĢtır. Yöntemlerin doğruluğu için standart GC-FID analiz sonuçları SDME-GCFID
ve HS-SDME-GC-FID sonuçları student-t testine göre karĢılaĢtırılmıĢ ve %95 güven
aralığında (p= 0,05) fark anlamsız bulunmuĢtur.
Anahtar Kelimeler : Yağ asitleri, mikro ekstraksiyon, gaz kromatografi, tepe boĢluk