Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Temel Tıp Bilimleri, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Burcu Eser
Danışman: Aylin Sepici Dinçel
Özet:
Kemik döngüsü belirteçleri(BTM) günümüzde yaygın olarak görülen Osteoporoz(OP) ve Romatoid Artrit(RA)’in tanı, tedavi ve takibi için kritik öneme sahiptir. Noninvaziv olması sebebiyle ayrıca önemi giderek dahada artmaktadır. Membran lipitleri olan sfingolipit metabolitlerinden Sfingozin-1–fosfat (S1P) osteoklast öncüllerinin kan ve kemik arasındaki göçünü kontrol eder ve osteoklast öncülerini kemik yüzeylerinden uzak tutarak kemik bozulmasını azaltır, böylece kemik yıkımını önler. Ayrıca S1P, osteoblastlarda RANkL'ı (Reseptör aktivatör NF-κB ligandı) artırarak osteoblastların proliferasyonunu, hayatta kalmasını ve göçünü ve osteoklast farklılaşmasını etkiler. Deney hayvan çalışması şeklinde planlanan bu çalışmada, tavşanlarda önce OP ve RA hastalık modelleri oluşturulmuş ardından bu hastalıkların yaygın olarak kullanılan tedavi yöntemleri uygulanarak takipleri yapılmıştır. Tüm bu hastalık oluşum ve tedavi süresince hayvanlardan numuneler toplanarak kullanılan geleneksel biyobelirteçlere karşılık RANkL ve S1P ölçümleri yapılmıştır. Ovariektomi ve kortikosteroid tedavisinin kombinasyonu ile OP geliştikten sonra tavşanlar denosumab ile tedavi edilmiştir. RA oluşumu için OVA/FCA diz içine enjekte edilmiş sonrasında ise tedavi için NSAID ve kortikosteroid kullanılmıştır. Serum 25(OH)D, PTH, Kalsitonin, Ca, P, ALP, Alb, Kol, HDL, CTX ve P1NP düzeyleri klinik biyokimya analizörleri ile ölçülmüştür. RANkL düzeyleri analizi ise ELİSA metodu ile gerçekleştirilmiştir. Serum S1P düzeyleri LCMS/MS cihazı kullanılarak ölçülmüştür. Çalışmada ACE-3-C18(50mmx2.1mmx5μm) kolonu kullanılmıştır. S1P için m/z 380,8→264,7 ve 81,7 iyon değerleri kullanılmıştır. S1P düzeyleri OP grubunda başlangıç, hastalık oluşum-1 ve 2 ve tedavi-1 ve 2 aşamasında sırasıyla ortalama 85,50ng/mL, 51,98ng/mL; 36,01ng/mL; 44,37ng/mL; 36,07ng/mL olarak ölçülüştür. RA grubunda ise başlangıç, hastalık oluşum, tedavi-1 ve 2 aşamasında sırasıyla 55,32ng/mL; 35,42ng/mL; 25,14ng/mL; 31,70ng/mL olarak ölçülmüştür. RANkL ise sırasıyla OP grubu: 86,46pg/mL; 54,15pg/mL; 65,44pg/mL; 104,14pg/mL; 145,58pg/mL; RA grubu: 77,86pg/mL; 89,54pg/mL; 105,61pg/mL ve 104,91pg/mL idi. OP grubu sırasıyla CTX düzeyleri: 9,49pg/ml; 7,46 pg/ml; 3,09 pg/ml; 1,52pg/ml; 1,32pg/mL; P1NP ise sırasıyla: 2,07ug/L; 1,76ug/L; 1,79ug/L; 1,95ug/L; 1,98ug/L olarak ölçülmüştür. RA grubu CTX düzeyleri sırasıyla: 7,49pg/ml; 5,47pg/ml; 6,73pg/ml; ve 9,68pg/mL; P1NP ise sırasıyla: 1,96ug/L; 1,87ug/L; 1,65ug/L; ve 1,68ug/L olarak ölçülmüştür. OP grubunda S1P ve RANkL düzeyleri hastalık ile uyumlu iken tedavi için anlamlı değişiklikler izleyemedik. RA grubunda ise S1P ve RANkL düzeyleri hastalık ve tedavi süreçleri ile uyumlu idi. Çalışmamızda elde ettiğimiz veriler her ne kadar OP ve RA için anlamlı olsada kemik metabolizmasında biyobelirteç olarak kullanılması için daha fazla veriye ihtiyaç vardır.