Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, TÜRKÇE VE SOSYAL BİLİMLER EĞİTİMİ, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ADEM KUTLU
Danışman: Muammer Nurlu
Özet:
Bu çalışmada, yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde yardımcı okuma kitapları başta olmak üzere metinlerin seviyelere göre uyarlanması üzerinde durulmuştur. Çalışmanın çıkış noktası, yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde okuma becerisinin geliştirilmesi maksadıyla yardımcı ders materyali olarak da kullanılan öykülerin uyarlanma sürecini açıklamak ve Peyami Safa’nın Cingöz Recai öykü serisinde yer alan Mişon’un Definesi, Esrarlı Köşk, Elmaslar İçinde ve Kaybolan Adam adlı öykülerini Avrupa Dilleri Ortak Çerçeve Metni A2 seviyesi kazanımları ve metindilbilimsel ölçütler ışığında uyarlamaktır. Uyarlama çalışmalarında hedef seviye kazanımlarının gözetilmesi ve metindilbilimsel ölçütlerin dikkate alınması, metnin anlam dokusunun ve dil bilgisel yapının korunmasına katkı sağlamaktadır. Özgün metinler, özünde barındırdığı birçok bağlam ile dil dünyasının en zengin kaynağıdır. Ancak özgün metinler ana dili konuşucuları düşünülerek hazırlandığı için özellikle temel düzeyde yer alan yabancı dil öğrencisine göre çok bilinmeyenli ve karmaşık olabilir. Bu nedenle metinlerin bağlamlarından ve anlamsal bütünlüğünden yararlanabilmek için hedef kitlenin seviyesine uygun biçimde uyarlanmasının faydalı olabileceği değerlendirilmektedir. Uyarlama esnasında “anlaşılabilir mesaj” sunan bir yapı oluşturulmaya çalışılmış, öyküler önce küçük ölçekli yapı çözümlemesine tabi tutulmuştur. Sözcüksel ve dil bilgisel analiz sonrasında öykülerin ayrıntılı çözümlemesi yapılmıştır. Öyküler cümleler halinde incelenmiş ve uyarlanmıştır. Birçok dilin ikinci dil olarak öğretiminde seviyelendirilmiş okuma setleri ve düzeylere uygun hazırlanmış metinler geniş yer tutmaktadır. Yaşanan sosyolojik ve teknolojik değişimle birlikte kurs veya sınıf ortamı
vi
olmaksızın dil öğrenimi yaygınlaşmaktadır. Bu nedenle öğretici, ders kitabı, müfredat gibi formal eğitimle özdeşleşmiş unsurların yanı sıra doğal dil girdilerini barındıran dinleme metinleri, interaktif içerikler, okuma metinleri/kitaplarının tercih edildiği bir dünyaya doğru ilerlemekteyiz. Bu dönüşümü ve gelişimi yakalayabilmek için daha çok üretim gerekmektedir. Bu üretimin yavaş olması ve miktar olarak az ürünün ortaya çıkıyor olması ise bizi kendi zengin kaynaklarımızın yabancılara Türkçe öğretimi için kullanılabileceği fikrine yöneltmelidir. Zira Türk edebiyatının yazılı ve sözlü ürünlerini yabancılara Türkçe öğretimi alanına uygun ölçütlerle ve seviyelendirilmiş olarak uyarlayabilirsek üretim hızımız ve ortaya çıkan dil malzemelerinin nicelik olarak artışı daha kolay sağlanabilir. Çalışmadaki öyküler, yukarıda anılan hususlara katkı sağlayabilmek açısından metindilbilimsel ölçütler ışığında çözümlenmiştir. Öykünün anlam ve dil yapısı ortaya çıkarılmış, A2 seviyesi kazanımlarına uygun olarak uyarlama çalışması yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler: okuma becerisi, yardımcı okuma kitabı, Peyami Safa, yabancı dil olarak Türkçenin Öğretimi.