Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Gizem HAYRULLAHOĞLU
Danışman: Çiğdem Varol Özden
Özet:
Kentler salgın hastalıklar, depremler, iklim değişikliği ve savaş benzeri ani ve öngörülemeyen koşullardan çok yönlü olarak etkilenmektedir. Bu tür koşulların çok olasılıklı, tahmin edilmesi güç ve doğrusal olmayan doğasını açıklamada karmaşık uyumlanabilir sistemler kuramının kullanımı yaygındır. Dinamik sistemler olarak kentlerin beklenmedik durumlara uyum sağlaması ise sürekli veri toplama ve paydaş katılımını içeren iş birlikçi bir süreci gerektirmektedir. Bu araştırma, kent planlama prensiplerinin karmaşık uyumlanabilir sistemler bilimiyle ilişkilendirilmesine dayanmakta; pandemi döneminde artan elektronik ticaret (e-ticaret) faaliyetlerinin kentsel alan üzerindeki etkilerini tartışmayı, e-ticaret ile toplumun hareketlilik örüntüleri arasındaki ilişkiyi bir karmaşık problem çözme aracıyla irdelemeyi ve kentsel alanların e-ticarete uyumlanmasına dair planlama çerçevesi önermeyi amaçlamaktadır. Ankara’da yürütülen araştırmada öncelikle alt sektörler bazında gerçekleşen satış hacimleri üzerinden öne çıkan yedi ilçe için e-ticaretin mekânsal etkisini gösterir endeks değerleri hesaplanarak, bu ilçelerin e-ticaret potansiyelleri ortaya konulmuştur. Ardından günlük sıklıkla toplanan verilerle yinelemeli sinir ağı regresyon modeli kurularak 2020-2022 yılları arasında Ankara genelinde gerçekleşmiş e-ticaret satışlarını etkileyen faktörler incelenmiş ve pandemi döneminde azalan topluluk hareketliliğinin e-ticaret satışlarını yükselttiği tespit edilmiştir. Son aşamada ise e-ticaret ekosistemi ile ilişkili dokuz kurum ve kuruluşla yapılan birebir görüşmede araştırmanın ampirik bulguları tartışılmış ve paydaşların e-ticaretin bugünü ve geleceğine ilişkin öznel deneyimleri alınmıştır. Araştırmanın sonuçları, e-ticaret girişimcilerinin kentte pandemi gibi aniden beliren bir koşulda dahi kolaylıkla yer edinebildiğini göstermektedir. Böyle dirençli bir e-ticaret ekosisteminin varlığına karşılık kentsel alanı e-ticarete uyumlamaya yönelik gerekli adımlar atılmalıdır. Bu bağlamda, Ankara’nın e-ticaret alanında rekabetçi bir konuma erişebilmesi için kent planlarının uyumlanabilirliğini temin eden, paydaş görüşlerini temel alan ve e-ticarete mekânsal entegrasyonu kolaylaştıracak düzenlemeleri içeren bir planlama çerçevesi önerilmiştir.
Anahtar Kelimeler : Topluluk hareketliliği, karmaşıklık, uyumlanabilir kentsel planlama, elektronik ticaret