Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Cansu GÜLLER YANAR
Danışman: Çiğdem Varol Özden
Özet:
Modern iletişim araçlarının yaygınlaşması ve artan altyapı imkânları gibi teknolojik gelişmeler kentlerdeki mekânsal örgütlenme biçimlerini ve gündelik yaşam pratiklerini değiştirmiştir. Yaşanan değişimlerle birlikte özellikle büyük şehirlerin, çok sayıda etkileşimi içeren ve bu etkileşimler tarafından yönlendirilen karmaşık sistem özellikleri gösterdiğine yönelik araştırmalar mekân bilimlerinin önemli ilgi odağı haline gelmiştir. Kuramsal ve uygulamalı ele alış, kentsel alanların büyüklüğünü ve dağılımını belirleyen morfolojik boyut ve kentsel alanlar arasındaki akış ve iş birliğine dayalı ilişkisel boyut olmak üzere mekânsal örüntünün iki önemli boyutunu tanımlamaktadır. Bu tezde, yerleşim sistemlerinin mekânsal örüntüsünü morfolojik ve işlevsel özellikleriyle bütüncül olarak ele alan, örüntülerin ve akışların ne tür mekânsal yapılar ürettiğini ortaya koyan hibrit bir kentsel sistem modelinin tanımlanması amaçlanmaktadır. Bu bağlamda, çalışma alanı olarak belirlenen Ankara için, Conzenci kentsel morfolojik geleneğin üç biçim bileşenini (sokak sistemi, bina sistemi, arazi kullanım örüntüsü) ve kent içi hareketliliğin mekânsal-zamansal yapısını bir arada temsil eden bütünleşik merkezilik endeksi üretilmiştir. Kentsel mekânsal örüntünün sabit olan “yerler”le değil devingen olan “akışlar”la birlikte yeniden tanımlanması, karmaşık sistemlerin dinamiklerinin yorumlanmasına, kentsel mekânsal biçimlerin ve ilişkilerin tartışılmasına, mekânsal planlama kararlarının geliştirilmesine yönelik açılımlar sağlamıştır. Elde edilen hibrit model, diğer tekil modellerin aksine mekânın farklı morfolojik ve işlevsel boyutlarını sürece dâhil ederek kapsamlı bir yaklaşım çerçevesi ortaya koymaktadır.
Anahtar Kelimeler : Kentsel mekânsal örüntü, morfolojik merkezilik, ağ merkeziliği, mekânsal-zamansal örüntü, mekânsal hareketlilik