12-15 yaş arası ergenlerde istismar ve ihmal ile akran zorbalığı ve benlik algısı arasındaki ilişki


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2017

Öğrenci: BİRGÜL DEMİRCAN

Danışman: CANAN GÜRSEL

Özet:

Araştırmada 12-15 yaş arası ergenlerde istismar ve ihmal ile akran zorbalığı ve benlik algısı arasındaki ilişki incelenmiştir. Uygulama 2013-2014 eğitim öğretim yılları arasında Artvin İli'nde Şavşat İlçesinde 12-15 yaş arası 6., 7., 8., 9., sınıfta öğrenim görmekte olan 136'sı erkek 114'ü kız toplam 250 öğrenci üzerinde yapılmıştır. Araştırmada, bireylerin bazı kişisel özelliklerini belirleyebilmek için araştırmacı tarafından hazırlanan Kişisel Bilgi Formu ile "Çocuk İstismarı Tarama Anketi, Zorba Davranışlar Anketi, Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin istatiksel değerlendirilmesinde SPSS (Statistical Package Social Sciences) 22.0 istatistik paket programı kullanılmıştır. Anket formunda yer alan niteliksel veriler sayı ve yüzde dağılımı olarak değerlendirilmiştir. Nicel veriler ise aritmetik ortalama, standart sapma değerleri ile hesaplanmıştır. Nitel değişkenler sayı ve yüzde dağılımı olarak değerlendirilmiştir. Nicel verilerin normal dağılıma uygunluğunu değerlendirmek amacıyla kolmogrov smirnov testi uygulanmıştır. Bu test sonucunda verilerin normal dağılmadığının belirlenmesi sebebiyle istatistiksel değerlendirmede iki grup arası karşılaştırmalar için Mann Whitney u testi kullanılmıştır. Üç ve üzeri olan grupların karşılaştırılmasında Kruskal Wallis testi ve çoklu karşılaştırmalarda conover inman testi kullanılmıştır. Normal dağılmayan verilerin arasındaki ilişki spearman korelasyon analizi ile değerlendirilmiştir. Bütün istatistiksel analizlerde önemlilik seviyesi olarak p<0,05 olarak kabul edilmiştir. Araştırma sonucunda kız öğrencilerde duygusal istismar daha fazla görülürken erkek öğrencilerde ekonomik istismar daha fazla görülmektedir. Yaş ve okul kademesi ile zorba davranışların mağduru olma arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur. 12 yaşındaki öğrenciler 15 yaşındaki öğrencilere göre, daha sık zorba davranışların kurbanı olmaktadırlar. Anne babası ayrı yaşayan, sosyoekonomik düzeyi düşük ve kardeş sayısı fazla olan ailelerdeki öğrenciler, anne babası birlikte yaşayan, sosyoekonomik düzeyi yüksek ve kardeş sayısı az olan öğrencilere göre daha fazla ekonomik istismara maruz kalmaktadırlar. Babası yaşamayan öğrencilerde benlik algısı daha düşüktür. Annenin eğitim seviyesi düştükçe çocukların fiziksel istismara uğrama durumları ve zorba davranışların kurbanı olma durumları da artmaktadır. İstismar, duygusal istismar ve fiziksel istismar ile zorba davranışların kurbanı olma durumu arasında pozitif yönlü bir ilişki bulunmaktadır. İstismar, duygusal istismar, cinsel ve fiziksel istismar ile zorba davranışların uygulayıcısı olma durumu arasında pozitif yönlü bir ilişki bulunmaktadır. İstismar, duygusal istismar, fiziksel istismar ve ihmal ile benlik algısı arasında pozitif yönlü bir ilişki bulunmaktadır.