Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2013
Öğrenci: YASEMİN TEMİZÖZ
Danışman: AHMET ARIKAN
Özet:Bu araştırmanın amacı; ilköğretim ve ortaöğretim öğrencilerinin, matematiksel problem çözme sürecinde, kavramlar ile ilgili anlayışlarının ve kavramişlem kullanımlarının rolünü belirlemektir. Bu genel amaç doğrultusunda; öğrencilerin, matematiksel problem çözme sürecinde; problemin içinde yer alan merkezi kavramlarla ilgili anlayışları, kavramişlem kullanımları ve sonuca ulaşmaları arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Araştırma modeli olarak, nitel araştırma desenlerinden biri olan fenomenoloji (olgubilim) deseni kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcıları; Edirne ve Tekirdağ illerinden seçilmiş, Seviye Belirleme Sınavı'na (SBS) hazırlanan üç ilköğretim 8. Sınıf öğrencisi ve Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS) ile Lisans Yerleştirme Sınavı'na (LYS) hazırlanan üç ortaöğretim 12. sınıf sayısal öğrencisidir. Veri toplama sürecinde; her bir öğrenci ile, Kasım 2009Ekim 2010 tarihleri arasında, toplam 6 tane birebir görüşme yapılmıştır. Ancak araştırma amacına uygun verilerin çoğu; matematiksel problem çözme ortamlarında, Mart 2010Haziran 2010 tarihleri arasında ortalama 3-5 haftalık periyotlarla gerçekleştirilen üç asıl görüşmede toplanmıştır. Veri toplama araçları; 2008, 2009 yıllarında yapılmış Seviye Belirleme Sınavı (SBS) ve Öğrenci Seçme Sınavı'nda (ÖSS) yer alan bazı matematik soruları ile hazırlanmış olan görüşme soruları formları ve öğrencilerin görüşme sırasında problemleri çözerken kullandıkları kağıtlar (problem kağıtları)dır. Verilerin analiz edilme sürecinde, nitel veri analizi yaklaşımlarından olan betimsel analiz ve içerik analizinden yararlanılmıştır. İçerik analizi sırasında ise; gömülü teoride kullanılan teknikler olan açık kodlama, eksensel kodlama ve seçici kodlama gibi nitel araştırma tekniklerinden faydalanılmıştır. Araştırmadan çıkan bazı sonuçların yanısıra temel olarak; katılımcı ilköğretim ve ortaöğretim öğrencilerinin, problemin içinde yer alan merkezi kavramlarla ilgili eksik ya da yanlış anlayışa sahip olmalarının veya bazı merkezi kavramların tanımına dair herhangi bir açıklama yapamamalarının, birçok soru için, kavramişlem kullanımlarına ve doğru sonuca ulaşmalarına engel olmadığı belirlenmiştir. Problem çözme sürecinin sonunda, şıklarda olan yanlış sonuca ulaşan, iki şık arasında kararsız kalan ya da sonuca ulaşamayan katılımcı ilköğretim ve ortaöğretim öğrencilerinin, o problem için kavramişlem kullanımları incelendiğinde; bu öğrencilerin, çözüm sürecinin herhangi bir aşamasında ya uygun olmayan kavramı/işlemi kullanmış, ya uygun kavramı/işlemi eksik veya yanlış şekilde kullanmış ya da hiçbir kavramı kullanmamış oldukları tespit edilmiştir. Öğrenci, problemin içinde yer alan bazı merkezi kavramları çok iyi bilmemesine rağmen, problemi çözebiliyorsa, bunun başlıca nedeninin; öğrencilerin çözüm esnasında kavramların anlamlarını düşünmeye, tanımlarını bilmeye ve tanımları doğrudan kullanmaya pek ihtiyaç duymamaları olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca hem katılımcı ilköğretim hem de katılımcı ortaöğretim öğrencilerinin, matematiksel problem çözümünde sonuca ulaşmalarında; genelde, kavramişlem kullanımlarının, kavramlarla ilgili anlayışlarına kıyasla daha belirleyici bir rol oynadığı ve birçok problemde, daha ziyade, kavramsal bilgi ağırlıklı değil de işlemsel bilgi ağırlıklı bir çözüm yolu takip ettikleri görülmüştür. Araştırmadan elde edilen sonuçlara dayalı olarak; ilköğretim ve ortaöğretim matematik öğretmenlerine, matematik sınav sorusu hazırlayan uzmanlara ve matematik kitap yazarlarına, matematik eğitimi alanında akademik çalışmalar yapan bilim insanlarına yönelik birtakım önerilerde bulunulmuştur.