Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, BESLENME VE DİYETETİK ANABİLİM DALI, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: NAZLICAN ERDOĞAN GÖVEZ
Danışman: Nilüfer Acar Tek
Özet:
Bu çalışma, sosyal jetlag ve kronotipin yeme davranışı, depresyon, akademik başarı ve beslenme
durumu ile ilişkisinin değerlendirilmesi amacı ile 305 üniversite öğrencisinin gönüllü katılımı ile
yürütülmüş kesitsel tipte bir çalışmadır. Katılımcılara, yüzyüze görüşme yöntemi ile anket formu
uygulanmış; bu form bireylerin genel bilgileri, sağlık bilgileri ve beslenme alışkanlıklarına ilişkin
soruları, Sabahçıl-Akşamcıl Testini, uyku alışkanlıklarına ilişkin soruları, genel akademik not
ortalamasını, Üç Faktörlü Yeme Ölçeğini, CES- Depresyon Ölçeğini, Pittsburg Uyku Kalite
İndeksini (PUKİ), 24 saatlik geriye dönük fiziksel aktivite ve besin tüketim kaydını içermektedir.
Bireylerin vücut ağırlıkları ve vücut bileşimleri Inbody 720 vücut analiz cihazı ile diğer
antropometrik ölçümler ise araştırıcı tarafından tekniğine uygun olarak ölçülmüştür. Akşamcıl
tiplerin kontrolsüz yeme faktör puanının (21,27 ± 4,61) sabahçılların puanına (18,89 ± 4,79) göre
istatistiksel olarak önemli derecede yüksek olduğu bulunmuştur (p<0,05). Akşamcılların bilişsel
kısıtlama faktör puanı ortalamasının (12,40 ± 3,60), ara tiplerin ortalamasından (13,90 ± 4,09)
istatistiksel olarak önemli derecede düşük olduğu saptanmıştır (p<0,05). Duygusal yeme bakımından
kronotipler arasında istatistiksel olarak önemli bir farklılık gözlenmemiştir (p>0,05). Akşamcılların
CES-Depresyon puanının sabahçıl ve ara tiplere göre daha yüksek olduğu saptanmıştır (p<0,05).
Akşamcıl tiplerin genel akademik not ortalamasının sabahçıl ve ara tiplerdem istatistiksel olarak
önemli düzeyde düşük olduğu bulunmuştur (p<0,05). Akşamcıl tiplerin PUKİ skorunun sabahçıl
tiplere göre daha yüksek olduğu saptanmıştır (p<0,05). Bireylerin sosyal jetlag saatleri ile
kontrolsüz yeme, bilişsel kısıtlama, duygusal yeme faktör puanları; CES-Depresyon ölçeği skorları;
genel akademik not ortalamaları ve PUKİ skorları arasında istatistiksel olarak önemli bir ilişki
saptanmamıştır (p>0,05). Bireylerin kronotiplerine göre ortalama su ve enerji alım miktarları
arasında önemli bir farklılık bulunmamıştır (p>0,05). Akşamcıl erkeklerin diyetlerinde proteinden
gelen oran ve diyetle kolesterol alım miktarı istatistiksel olarak önemli derecede yüksek bulunmuştur
(p<0,05). Sabahçıl kadınların diyetle A vitamini ve folatalım miktarının yüksek olduğu bulunmuştur
(p<0,05). Kronotipe göre diğer makro ve mikro besin ögelerinin alım miktarları istatistiksel olarak
önemli bir farklılık göstermemiştir (p>0,05). Sabahçıl bireylerin ara tip ve akşamcıl bireylere göre
kurubaklagil ve yağlı tohum grubu alım miktarının yüksek olduğu bulunmuştur (p<0,05). Kronotip
ile diğer besin gruplarının alım miktarı arasında önemli bir farklılık gözlenmemiştir (p>0,05).
Bireylerin kronotipleri ve sosyal jetlag saatleri ile antropometrik ölçümleri arasında önemli bir
farklılık bulunmamıştır (p>0,05). Sonuç olarak kronotip; yeme davranışı bozuklukları, depresyon,
düşük akademik başarı ile ilişkili bulunmuştur. Sosyal jetlag ile bu parametreler arasında bir ilişki
saptanmamış olup, bu ilişkinin incelenmesi için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardı
Anahtar Kelimeler : Kronotip, sosyal jetlag, yeme davranışı, depresyon, beslenme durumu