Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: HÜLYA SADIK YILMAZ
Danışman: Hamza Keleş
Özet:
Bu tez araştırmasının amacı öğrencilerinin (15-16 yaş) sınıf ortamında tarih dersinde tarihsel değişim ve süreklilik kavramına yönelik yaptıkları etkinlik çalışmalarının tarihsel değişim ve süreklilik öğretimi bakımından etkisini belirlemektir. Bu araştırmanın modeli ön test ve son test kontrol gruplu deneysel desen modelidir. Çalışmada, nitel ve nicel veri toplama yöntemleri bir arada kullanılmıştır. Bu nedenle araştırmanın modeli karma araştırma yöntemi niteliğindedir. Tez araştırmasının çalışma grubunu kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemi ile belirlenen Çanakkale il Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı bir ortaöğretim okulunun 9. Sınıf öğrencileri oluşturmuştur. Araştırmanın yürütüldüğü ortaöğretim 9.sınıf öğrencilerinden oluşan A ve B şubeleri şansa bağlı olarak deney ve kontrol grubu olarak ayrılmıştır. Araştırma grubunu deney grubunda 20-21; kontrol grubunda ise 25 öğrenci oluşturmuştur. Araştırmada deney grubu öğrencilerine 6 hafta boyunca tarihsel değişim ve süreklilik etkinlikleri eşliğinde yazının icadı konusu anlatılmıştır. Araştırmada öğrencilere verilen etkinlikler için toplam 40 dakika süre verilmiştir. Verilen her bir etkinlikte görsel materyal kullanmıştır. Araştırmada veriler, nicel ve nitel araştırma tekniklerine uygun olarak toplanmış ve analiz edilmiştir. Araştırmanın deney ve kontrol grubu öğrencilerinin yazının icadı ile ilgili hazırladıkları tarihsel değişim ve süreklilik metinlerinin puanlayıcılar tarafından verilen puanları oluşturmuştur. Ayrıca deney grubu öğrencilerine tarihsel zaman
vi
işleme, tarihsel önem ve kaynak analizi ile ilgili verilen etkinliklerde elde edilen veriler de araştırmanın nicel verilerini kapsamaktadır. Araştırmanın nitel verilerini ise öğrencilerine tarihsel empati, tarihsel değişim ve süreklilik cümlelerini kurmaya, değişimin doğası ve tipini keşfetme, değişimin süresini ve etkisini algılamaya yönelik etkinliklerde elde edilen veriler oluşturmaktadır. Nitel verilerin analizinde içerik analizi yanında öğrencilerin doğrudan görüşleri de yansıtılmıştır. Öğrencilerin tarihsel bağlama ilişkin olarak kronolojik ve mekânsal bağlamı bildikleri, ekonomik, politik ve sosyal kültürel bağlamı kısmen değerlendirebildikleri, tarihsel zaman şeridi işlemede özellikle Eski Çağ’a ilişkin tarihlendirmelerde başarısız oldukları, yazının icadı ile ilgili verilen tarihsel olaylara eşit düzeyde önem verdikleri, yazının icadı ile ilgili verilen görüşleri katılımlarını ifade ettikleri, bir öğrenci dışında tarihsel empati kurabildikleri, tarihsel değişim ve süreklilik cümlelerini oluşturabildikleri, değişimin doğası, hızı ve etkisi etkinliklerinde değişimin doğasını keşfetme, değişimin kısa, orta ve uzun vadeli etkilerini kısmen anlayabildikleri sonucuna varılmıştır. Araştırmada öğrencilerin uygulama öncesi ve sonrası yazının icadı ile ilgili hazırladıkları tarihsel değişim ve süreklilik metinlerin analizinde değerlendiricilerin puanları arasındaki intrakorelasyon katsayısı yüksek güvenirliliğe sahip bulunmuştur. Uygulama öncesi tarihsel değişim ve süreklilik metin analizleri bakımından değerlendiricilerin intrakorelasyon katsayıları sırasıyla 0.88 ve 0.85 olmuştur. Uygulama sonrası deney ve kontrol gruplarında intrakorelasyon katsayıları ise sırasıyla 0.89 ve 0.85 olarak tespit edilmiştir. Uygulama öncesi deney ve kontrol grubu metin analizleriyle ilgili ortalamalar ve standart sapmalar sırasıyla 3.87±2.16 ve 2.95±1.19’dir. Uygulama öncesi deney ve kontrol grupları arasında istatistik olarak anlamlı farklılıklar bulunmamıştır (p: 0.098). Uygulama sonrası deney ve kontrol grubuna ilişkin ortalamalar ve standart sapmalar sırasıyla 10.36±3.06 ve 2.88±1.46’dir. Ön ve son testler arasındaki farklılıklar ve t-testi sonuçları çok önemli bulunmuştur (p<.001). Aynı şekilde ön test ile son test arasındaki farklar istatistik olarak çok önemlidir (p<.001).
Anahtar Kelimeler : Tarih Öğretimi, Tarihsel Düşünme, Kronoloji, Değişim, Süreklilik