Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2018
Öğrenci: MUSA KAYA
Danışman: MUAMMER NURLU
Özet:Bu araştırmanın amacı dil öğretiminde ve millî kültürün aktarılmasında önemli bir yere sahip olan Türk edebiyatı eserlerinin sadeleştirilerek yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılmasını sağlamaktır. Bu doğrultuda Dokuzuncu Hariciye Koğuşu ve Yılkı Atı adlı eserler A2 düzeyinde Türkçe öğrenen yabancıların kullanımına yönelik olarak sadeleştirilmiştir. Ele alınan eserler sadeleştirilirken Diller İçin Avrupa Ortak Başvuru Metni'nde A2 düzeyi okuma becerisi için ortaya konan nitelikler temel alınmıştır. Sadeleştirme sürecinde Yunus Emre Enstitüsü tarafından hazırlanan Yedi İklim Türkçe Ders Kitabı A1-A2 ve Ankara Üniversitesi TÖMER tarafından hazırlanan Yeni Hitit Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitabı 1-2 adlı eserlerden yararlanılmıştır. Ayrıca sadeleştirme alanında Türkiye'de ve yurt dışında ortaya konulan akademik eserler ve sadeleştirilmiş eserler incelenerek bu çalışmaya alt yapı oluşturulmuştur. Araştırmada yöntem olarak betimsel tarama modeli kullanılmıştır. A2 düzeyinde sadeleştirilecek eserler uzun araştırmalar sonucunda belirlenerek uyarlama çalışmasına başlanmıştır. Araştırmacı tarafından belirtilen ölçütler çerçevesinde sadeleştirilen eserler daha sonra söz varlığı, sözcük türleri, atasözü, deyim, kalıp söz ve birleşik fiillerin kullanımı ve cümle bilgisi bakımından incelenmiştir. Özgün ve sadeleştirilmiş metinlerdeki farklılaşmalar sayısal veriler kullanılarak sunulmuştur. Dokuzuncu Hariciye Koğuşu adlı eserin özgün metninde kullanılan toplam kelime sayısı 17692, sadeleştirilmiş metindeki toplam kelime sayısı ise 16428'dir. Yılkı Atı adlı eserin özgün metninde kullanılan toplam kelime sayısı 17226,sadeleştirilmiş metindeki toplam kelime sayısı ise 17807'dir. Eldeki verilerden hareketle her iki eserin özgün ve sadeleştirilmiş metinlerinde toplam kelime sayısı bakımından ciddi bir değişiklik olmadığı görülmüştür. Dokuzuncu Hariciye Koğuşu adlı eserin özgün metninde birbirinden farklı 2446 kelime kullanılırken sadeleştirilmiş metinde 1729 kelime kullanılmıştır. Yılkı Atı adlı eserin özgün metninde birbirinden farklı 2441 kelime kullanılırken sadeleştirilmiş metinde 1587 farklı kelime kullanılmıştır. Bu sonuçlar sadeleştirilmiş metinlerde söz varlığının amaca uygun olarak azaldığını göstermektedir. Dokuzuncu Hariciye Koğuşu adlı eserin özgün metninde toplamda 312 olmak üzere birbirinden farklı 201 deyim kullanılırken sadeleştirilmiş metinde toplamda 121 olmak üzere 63 farklı deyim kullanılmıştır. Yılkı Atı adlı eserin özgün metninde toplamda 579 olmak üzere birbirinden farklı 351 deyim kullanılırken sadeleştirilmiş metinde toplamda 150 olmak üzere birbirinden farklı 67 deyim kullanılmıştır. Bu veriler sadeleştirilen eserlerde deyim kullanımının ciddi oranda azaldığını göstermektedir. Dokuzuncu Hariciye Koğuşu adlı eserin özgün metninde toplamda 720 olmak üzere birbirinden farklı 409 birleşik fiil kullanılırken sadeleştirilmiş metinde toplamda 568 olmak üzere birbirinden farklı 193 birleşik fiil kullanılmıştır. Yılkı Atı adlı eserin özgün metninde toplamda 544 olmak üzere birbirinden farklı 407 birleşik fiil kullanılırken sadeleştirilmiş metinde toplamda 454 olmak üzere birbirinden farklı 188 birleşik fiil kullanılmıştır. Dokuzuncu Hariciye Koğuşu adlı eserin özgün metninde 449 isim fiil, 757 sıfat fiil ve 398 zarf fiil kullanılırken sadeleştirilmiş metinde 484 isim fiil, 38 sıfat fiil ve 88 zarf fiil kullanılmıştır. Yılkı Atı adlı eserin özgün metninde 361 isim fiil, 536 sıfat fiil ve 376 zarf fiil kullanılırken sadeleştirilmiş metinde 379 isim fiil, 24 sıfat fiil ve 63 zarf fiil kullanılmıştır. Sadeleştirilmiş metinlerde fiilimsilerin azaltılması birden fazla yargı içeren karmaşık cümleler yerine basit ve tek yargılı cümlelerin kullanılmasını sağlamıştır. Sözcük türleri, atasözü ve kalıp sözlerin kullanımı açısından her iki eserin özgün ve sadeleştirilmiş metinlerinde ciddi bir farklılık olmadığı saptanmıştır. A2 düzeyindeki öğrenciler için sadeleştirilen bu eserlerin söz varlığı, cümle yapısı, deyim, atasözü, kalıp söz, birleşik fiil ve fiilimsilerin kullanımı bakımından Türkçe öğrenenler için faydalanılabilecek kaynaklar arasında olacağı öngörülmektedir.