Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: OSMAN AKHAN
Danışman: REFİK TURAN
Özet:Bu araştırmanın amacı Türkiye, ABD ve Rusya’da ulusal tarih öğretim programlarını Soğuk Savaş Dönemi konuları örneğinde karşılaştırmalı olarak vermektir. Bu doğrultuda Türkiye, ABD ve Rusya’daki lise tarih programları ve ders kitapları Soğuk Savaş Dönemi örneği üzerinden incelenerek belirlenen temalar çerçevesinde karşılaştırma yapılmıştır. Bu araştırma, karşılaştırmalı nitel bir araştırma olarak planlanmıştır. Bu araştırmada, “verilerin toplanmasında nitel araştırma yöntemlerinden olan belge tarama yöntemi” kullanılmıştır. Araştırmada mevcut dokümanların incelenmesi söz konusu olduğundan ve geneli içermediğinden dolayı evren kavramı kullanılmayacaktır. Çalışma örneklemi olarak, incelenen ülkelerde lise düzeyinde “Çağdaş Dünya Tarihi” adında ya da benzer adla okutulan derslerin kitaplarına ulaşılmıştır. Tespit edilen kitaplarda, incelenen ülkede araştırmanın yapıldığı 2017-2018 eğitim öğretim döneminde halen okutulmakta olan, en çok tercih edilen ve en kolay ulaşılan kitaplar, uzman görüşleri de alınarak çalışma örneklemi olarak tespit edilmiştir. Ulaşılan dokümanlardan elde edilen veriler betimsel analize tabi tutulmuştur. Betimsel analizde kullanılan temalar alan yazındaki araştırmalar incelenerek ve uzman görüşleri alınarak “1. Genel Amaçlar, 2. Konu Başlıkları, 3. Giriş Soruları, 4. Kullanılan Görseller, 5. Bilginin Aktarılması, 6. Ünitedeki Aktiviteler, 7. Okuma Parçaları, 8. Kullanılan Kaynaklar, 9. Değerlendirme Soruları ve 10. Ülkelerin Birbirine Bakışı” olarak belirlenmiştir. Araştırmanın verileri araştırmacının dışında bir başka araştırmacı tarafından da eş zamanlı olarak analiz edilmiştir. Araştırmacılar arasındaki güvenilirlik hesaplaması için Miles ve Huberman’ın (1994), güvenirlik formülü kullanılmıştır ve kodlamaların güvenirliği tüm alt problemler için toplam olarak yüzde 92 olarak hesaplanmış ve araştırmanın analizinin güvenilir olduğu kabul edilmiştir. Araştırmanın sonuçlarını genel olarak değerlendirmek gerekirse, Türkiye, ABD ve Rusya’nın lise düzeyinde Soğuk Savaş dönemi konularını benzer başlıklarda fakat kendi ulusal siyasetlerini ön plana alacak yönde vii tarih öğretimi yaptıklarını söylemek mümkündür. Ayrıca üç ülkenin de Soğuk Savaş dönemi konularını aktarırken görsel ögelere ve tarihsel düşünme becerilerine önem verdiklerini söyleyebiliriz. Bunun yanı sıra Türkiye’nin anlatılan konularda ABD ve Rusya’ya göre daha fazla kaynak gösterdiği görülmüştür. Bu önemli dönemin iki aktörünün ise tarih öğretimi yaparken inandırıcılıklarını arttırmaları adına aslında daha fazla kaynak göstermesi gerekirdi, demek mümkündür. Bu doğrultuda incelen üç ülkenin de tarih öğretimi adına başta olayları kaynaklara dayandırarak, tarafsız olarak anlatması gerekirdi demek mümkündür. Fakat incelenen ders kitapları adına Türkiye’nin Soğuk Savaş dönemini daha fazla birincil kaynak kullanarak ve görsellere daha fazla yer vererek aktarmasını, ABD’nin Soğuk Savaş dönemini anlatırken konularda daha fazla aktiviteye yer vererek tarihsel düşünme becerisine önem vermesini, Rusya’nın ise Soğuk Savaş dönemini anlatırken yapılandırmacı yaklaşıma uygun sorularla dönüt almaya çalışmasını ayrıca üç ülkenin Çağdaş Dünya Tarihi dersi kapsamına giren genel amaçlarında beceri boyutuna daha fazla önem vermesini olumlu yönde değerlendirebiliriz.