Sosyal bilgilerde miras eğitiminin öğrencilerin somut kültürel mirasa karşı tutumlarına ve akademik başarılarına etkisi


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2011

Öğrenci: CEMİL CAHİT YEŞİLBURSA

Danışman: CENGİZ DÖNMEZ

Özet:

Bu araştırmanın amacı, ilköğretim 6. sınıf Sosyal Bilgiler dersinde miras eğitiminin öğrencilerin kültürel mirasa karşı tutumlarına ve akademik başarılarına etkisini incelemektir. Araştırmada karma yöntem (mixed method) desenlerinden aşamalı açıklayıcı desen kullanılmıştır. Buna göre önce nicel veriler toplanmış daha sonra nitel veriler toplanmıştır. Nitel bulgular nicel bulguları desteklemede kullanılmıştır. Araştırmanın nicel boyutu öntest-sontest kontrol gruplu yarı deneysel desende tasarlanmıştır. Araştırmanın deneysel kısmı 20102011 eğitim öğretim yılının bahar döneminde yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu Sincan Atatürk İlköğretim Okulu 6. sınıf öğrencileri oluşturmuştur. Çalışma grubu 76 öğrenciden oluşmuştur. Deney grubunda 38 öğrenci ve kontrol grubunda 38 öğrenci yer almıştır. Araştırmanın nitel boyutunda ise, nitel araştırma yöntemlerinden odak grup görüşmesi ve doküman incelemesinden yararlanılmıştır. Bu doğrultuda, deney grubundan seçilen 30 öğrenci ile odak grup görüşmeleri gerçekleştirilmiştir. Doküman incelemesinde ise 360 doküman analiz edilmiştir. Araştırmada dört çeşit veri toplama aracı kullanılmıştır. Nicel boyutla ilgili olarak somut kültürel miras tutum ölçeği ve somut kültürel miras akademik başarı ölçeği kullanılmıştır. Nitel boyutla ilgili olarak 10 sorudan oluşan mülakat formu ve 11 farklı etkinlikle ilgili toplam 360 doküman kullanılmıştır. Araştırmada nicel verilerin analizinde SPSS 18.0 paket programı kullanılmıştır. Bu doğrultuda, verilerin çözümlenmesinde tek yönlü varyans analizi, bağımsız gruplar t-testi ve bağımlı gruplar t-testi kullanılmıştır. Nitel verilerin çözümlenmesinde ise içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın nicel bulgularına göre Sosyal Bilgiler dersinde miras eğitiminin öğrencilerin somut kültürel mirasa karşı tutumlarını olumlu yönde etkilediği tespit edilmiştir. Benzer şekilde Sosyal Bilgiler dersinde miras eğitiminin öğrencilerin somut kültürel mirasa yönelik akademik başarılarını artırdığı görülmüştür. Sosyal bilgiler ders kitabına dayalı olarak ders işlenen kontrol grubunda ise somut kültürel mirasa yönelik tutumlarında olumlu bir değişme olmadığı ortaya konulmuştur. Benzer şekilde kontrol grubundaki öğrencilerin somut kültürel mirasa yönelik akademik başarılarında da bir artış gerçekleşmemiştir. Deney ve kontrol grupları son testler açısından karşılaştırıldığında ise hem tutum hem de akademik başarı açısından deney grubunun lehine anlamlı bir fark olduğu belirlenmiştir. Araştırmanın nitel bulguların göre, miras eğitimi alan öğrencilerin somut kültürel mirasa yönelik olumlu bir tutum sergiledikleri, somut kültürel mirasın korunması gerektiğini, somut kültürel mirasın geçmiş hakkında bilgi kaynağı olduğunu, kültürü yansıttığını ve gelecek nesillere aktarılması gerektiğini ifade etmişlerdir. Bunun yanında miras eğitimi ile ilgili olarak etkinlikler yaparken merak duyduklarını ve eğlendiklerini, bu etkinliklerin Sosyal Bilgiler ders kitabında yer almadığını, etkinliklerin deneye benzediğini vurgulamışlardır. Etkinliklerde yapılan uygulamaları günlük yaşamları ile ilişkilendirdikleri görülmüştür. Öğrenciler alan gezilerinden memnun kaldıklarını, geziler sırasında heyecan duyduklarını, kendilerini geçmişte hissettiklerini ifade etmişlerdir. Geziler sırasında gördükleri somut kültürel mirasa yönelik olumsuz insan davranışlarından etkilendikleri görülmüştür. Bu bağlamda, nitel bulgulardan elde edilen sonuçların nicel sonuçları desteklediklerini ifade edebiliriz.