Türkiye'deki illerin sosyo-ekonomik temel göstergelerle etkinliklerinin veri zarflama analizi ile incelenmesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2016

Öğrenci: EDA ÇAKMAK

Danışman: HACI HASAN ÖRKCÜ

Özet:

Veri Zarflama Analizi (VZA) doğrusal programlama modeline dayalı parametrik olmayan bir analiz yöntemidir. VZA çoklu girdi ve çıktıyı işleyerek karar verme birimlerinin göreli etkinliğini ölçebilen matematiksel programlama tabanlı bir tekniktir. Bu çalışmada, öncelikle Veri Zarflama Analizi'nin matematiksel yapısı, uygulama aşamaları ve analizde en yaygın kullanılan Charnes Cooper Rhodes (CCR) modeli ve Banker Charnes Cooper (BCC) modeli tanıtılmıştır. Bu çalışmada, Türkiye'deki illerin sağlık, eğitim, ekonomi ve banka alanında sosyo-ekonomik göstergeler ile etkinliklerinin değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Verileri çalışmaya uygun bulunan 81 ilin etkinliğini ölçmek için Veri Zarflama Analizi yöntemi kullanılmıştır. Bu analizde sağlık, eğitim ve banka alanlarında çıktı yönelimli CCR modeli, ekonomi alanında ise çıktı yönelimli BCC modeli kullanılmıştır. Modellerin çözümünde Veri Zarflama Analizi programı olan EMS (Efficiency Measurement System) kullanılmıştır. Çalışmanın sonucunda etkin olan iller bulunup ve etkin olmayan iller için referans değerleri belirlenmiştir. Sağlık, eğitim, ekonomi ve banka alanlarında illerin etkinlikleri grafik ile gösterilmiştir