Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Tıpta Uzmanlık
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2014
Öğrenci: YAĞMUR ALDAĞ
Danışman: CAN ÖZTÜRK
Özet:İnhalasyon, KOAH tedavisinde kullanılan pek çok ilaç için tercih edilen veriliş yolu olmuştur. İlacın etki göstereceği yere doğrudan ulaştırılmasının avantajlarından biri, etkili doz aralığı içerisinde sistemik yan etkileri en aza indirgemektir. Ayrıca inhalasyon gerekli ilaç miktarını da azaltır. Buna karşın bir takım faktörler KOAH hastalarının inhalasyon tedavisine yaklaşımlarını ve onların spesifik bir cihaz tercihlerini etkileyebilir. İnhalasyonla ilaç veriliminin etkinliği, ilaç formulasyonunun farmakolojik ve fiziksel özelliklerine, ilacın doğru bir şekilde kullanılmasına ve tedavi uyumuna bağlıdır. Daha önce ülkemizde tek tip kuru toz inhaler kullanılarak yapılmış bir çalışmada, toplamda, yaş ve eğitim seviyesinden bağımsız şekilde hastaların %73,3'ü inhalasyon uygulaması yaparken inhalasyon cihazını doğru kullandıklarını hissettiklerini ve %86'sı inhalasyon cihazından genel olarak memnun kaldıklarını belirtmiştir. Tedaviye uyum, hastanın kronik ilaçlara karşı tavrından ve seçilen inhalerden, yaşadığı deneyimden büyük ölçüde etkilenmektedir. Tercih ettikleri inhaleri kolayca kullanabilen hastaların tedaviden daha fazla hoşnut olacakları ve ilaca daha iyi uyum sağlayacakları, bunun da daha iyi klinik sonuçlara neden olacağı ve sağlık harcamalarını azaltacağı varsayılmaktadır. Sağlık çalışanları arasında hastalar için inhaler seçerken göz önüne alınan en önemli hususların, hem kullanım kolaylığı hem de hastanın belli bir cihaz tercihi olduğu belirtilmiştir. Bizim çalışmamızın amacı; inhaler yoluyla inhale ilaç reçete edilmiş büyük bir KOAH'lı hasta örnekleminde hatalı inhaler kullanımının sıklığını ve hasta tercihinde inhalerle ilgili faktörleri değerlendirmektir. Çalışmaya alınan hastaların; yaş ve öğrenim durumlarına göre kullanmakta olduğu inhaler cihaz kullanımının değerlendirilmesi, KOAH gruplarına (evrelerine) göre inhaler cihazların doğru kullanım oranları, inhalasyon cihazının nasıl kullanılacağı konusunda ilk eğitimin alındığı yer ve/veya kişi ile hastaların kullandıkları inhaler cihazlarında hata yapma ilişkileri, tedaviyi düzenleyen hekim tarafından reçete yazılmadan önce değişik inhalasyon cihazları ile hastaya deneme yaptırılıp yaptırılmaması ile hastaların kullandıkları inhaler cihazlarında hata yapma oranı ve hastalara inhalasyon cihazının nasıl uygulanacağı konusunda verilen eğitim süresiyle, hastaların kullanmakta olduğu inhaler cihazlarında ''kritik hata'' yapma oranları karşılaştırılmıştır (Tablo 22-30). Çalışmamızda hastalar tarafından kullanılan tüm inhaler cihaz çeşitlerinde, 65 yaş altı ve öğrenim durumu lise ve üzeri olan hastaların inhaler cihazlarını doğru kullanımı arasında pozitif korelasyon tespit edilmiştir. Bununla birlikte hastalara inhaler cihaz eğitiminin doktor tarafından yeterli zaman ayrılarak (5 15 dakika) verilmesi ve reçete yazılmadan önce hastaya farklı cihazların uygulamalı olarak gösterilmesi halinde hastaların yanlış inhaler kullanım oranlarının azalacağını ve kritik hata olarak belirlediğimiz; hiç ilaç inhale edilmemesine veya ciddi doz kaybına neden olan cihazın açılması, dozlamanın başlatılması ve/veya inhalasyon gibi basamaklarda yapılan hatalar oranının azalacağı tespit edilmiştir (Tablo 29, 30). Çalışmamızda D grubunda olan KOAH hastalarının, kullandıkları inhaler cihazlarında daha fazla hata yaptığı tespit edilmiştir (Tablo 27). Çalışmamızda daha önce yapılan çalışmaları destekleyecek bulgular tespit edilmesine rağmen, daha önce KOAH grupları (A, B, C, D) ile hasta inhaler cihaz kullanım özelliklerini karşılaştıran bir çalışma olmamasından dolayı özellikle bu konuda yapılacak olan daha geniş kapsamlı çalışmalara ihtiyaç vardır. Sonuç olarak; elde ettiğimiz bu bulguların tümü birlikte değerlendirildiğinde KOAH nedeniyle inhalasyon tedavisi vermek üzere inhaler cihaz reçete edilen hastaların detaylı olarak değerlendirilmeleri gerektiği; hastalık evresinin bu hastalara verilecek tedavilerin etkinliği üzerine belirleyici olacağı; hastaların yaş, cinsiyet, eğitim durumu, hastalık durumu gibi özelliklerinin motor ve bilişsel fonksiyonları etkileyerek becerileri üzerine olumsuz etkiler sergileyebileceği; bu hastalara tedavi düzenlemeden önce farklı alternatiflerin sunulması ve denenmesi ile en uygun yöntemin tespit edilmesi gerektiği; hastalara verilmesi planlanan inhaler cihaz ile ilgili olarak ilk eğitimlerin ilgili hekim tarafından detaylı olarak ve hastaya yeterli zaman ayrılarak verilmesi gerektiği; eczanelerde hastalara aktarılan bilgilerin niteliğinin hizmet içi eğitimlerle iyileştirilmesi gerektiği; hastaların tedavileri boyunca düzenli olarak kontrol edilmeleri ve gerektiği noktalarda inhaler cihaz kullanımı hakkında tekrar eğitime alınmalarının uygun bir yaklaşım olacağı sonuçlarına varılmıştır Uzun soluklu bir tedavisi olan KOAH'ta hastalık yönetiminin, semptom kontrolünün ve hasta sonuçlarının iyileştirilmesi için söz edilen bu basamaklara azami dikkat sarf edilmesi çalışmamızda elde ettiğimiz temel sonuçtur.