Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MERVE PEHLİVAN ZENGİN
Danışman: Eda Köksal
Özet:
Tip 2 diyabetli ratlarda doğal ve yapay tatlandırıcıların glukoz intoleransı, karaciğer enzimleri ve
oksidatif stres üzerine etkisinin değerlendirilmesi amacıyla yürütülen bu çalışmada kullanılan 60 adet
yetişkin erkek wistar rat her grupta 30 rat olacak şekilde öncelikle randomize olarak 2 gruba
ayrılmıştır. Bir gruba 65 mg/kg streptozosin (STZ) intraperitonel yol ile uygulanmış ve 30 adet ratın
kan glukoz düzeylerinin 200 mg/dL’nin üstünde olması beklenerek diyabetik olmaları sağlanmıştır.
Diyabetik rat grubu kesinleştirildikten sonra ise yukarıda belirtilen 2 grup kendi içerisinde 3 farklı
gruba daha ayrılmıştır ve 5 hafta boyunca izlenmişlerdir. Böylece çalışma boyunca verilen aspartam
(250 mg/kg/gün) ve stevia rebaudiana ekstratının (250 mg/kg/gün) etkilerini karşılaştırmak için 60
adet yetişkin erkek wistar rattan sağlıklı kontrol (n=10), kontrol aspartam (n=10), kontrol stevia
(n=10), diyabetik kontrol (n=6), diyabetik aspartam (n=12) ve diyabetik stevia (n=12) olarak 6 grup
oluşturulmuş ve 5 hafta süre ile izlenmişlerdir. Diyabetik kontrol grubunun yem tüketim ortalaması,
sağlıklı kontrol grubuna göre anlamlı derecede yüksek bulunmuştur (sırasıyla; 34,6 ± 0,4 g/gün,
21,1 ± 2,1 g/gün) (p<0,05). Diyabetik grubun su tüketim ortalama değerleri de sağlıklı guba göre
anlamlı derecede yüksek bulunmuştur (p<0.001). Toplam enerji alımı ortalama değerleri ile 4. ve 5.
hafta vücut ağırlığı ortalamasında gruplara göre farklılık saptanmıştır (p<0,05). Diyabetik stevia
grubunun alanin aminotransferaz (ALT), aspartat aminotransferaz (AST), kan glukoz düzeyi ve
hemoglobin A1c (HbA1c) değerleri, diyabetik aspartam grubuna göre anlamlı derecede düşük
olduğu saptanmıştır (p<0.001). Ayrıca diyabetik aspartam grubunun tümör nekrozis faktör-alfa
(TNF-alfa) değeri kontrol stevia grubuna göre, kontrol aspartam grubunun interlökin 1 (IL-1) değeri
sağlıklı kontrol grubuna göre, diyabetik aspartam grubunun interlökin-6 ( IL-6) değeri ise sağlıklı
kontrol grubuna göre anlamlı derecede yüksek saptanmıştır (p<0.001). Diyabetik ve sağlıklı kontrol
ve stevia gruplarının toplam antioksidan kapasitesi (TAS), diyabetik ve kontrol aspartam grubuna
göre anlamlı derecede yüksek saptanmıştır (p<0.001). Diyabetik ve kontrol aspartam gruplarının
toplam oksidan kapasitesi (TOS) ise kontrol stevia grubuna göre anlamlı derecede yüksek
saptanmıştır (p≤0,001). Sonuç olarak diyabetik ratların yem, su tüketimi ve enerji alımları çalışma
boyunca sağlıklı ratlara göre anlamlı derecede yüksek bulunmuştur. Fakat aspartam ve stevia
tüketiminin net olarak yem, su ve enerji alımı üzerinde anlamlı bir etkisi saptanmamıştır. Ayrıca
aspartam tüketen ratlarda stevia tüketen ratlara göre ALT, AST, kan glukozu, HbA1c, TNF-alfa, IL-
1, IL-6 ve TOS değerleri anlamlı derecede yüksek bulunurken, TAS değerleri anlamlı derecede düşük
bulunmuştur.
Anahtar Kelimeler : Tatlandırıcılar, glukoz intoleransı, karaciğer enzimleri, oksidatif stres