Kesirli faktöriyel düzen ve taguchi metot kullanılarak veri zarflama analizinde girdi ve çıktıların seçimi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2012

Öğrenci: MERVE DUMAN

Danışman: HÜLYA OLMUŞ

Özet:

Veri Zarflama Analizi (VZA) gerek özel sektörde gerekse kamu sektöründe kullanılabilecek ve işletmelerin etkinliğini kendi arasında göreli olarak ölçüp etkin olmayan işletmelerin zayıf yönlerini ortaya koyabilecek parametrik olmayan bir yöntemdir. Yöntemin pratikliği ve parametrik yöntemlere nazaran daha kullanışlı olmasından dolayı VZA günümüzde popüler araştırma yöntemlerinden biri haline gelmiştir. VZA yöntemi kullanılarak yapılan etkinlik analizinde, karar birimlerinin kullandığı girdileri ve çıktıları belirlemek çok önemlidir. Seçilen girdi ve çıktıların değiştirilmesi, etkinlik sonuçlarının farklılaşmasına neden olacağından bu durum; illerin ulaşım performanslarını etkileyen çok sayıda girdi ve çıktı olması sebebiyle daha fazla önem taşımaktadır. Amaç, mümkün olan en az sayıda girdi ve çıktının kullanılması gerektiğidir. Klasik deney tasarım yöntemlerinin kullanımı endüstriyel şartlar altında verimli olamamaktadır. Sistemi etkileyen faktörlerin sayısı arttıkça gerekli olan deney sayısı da hızlı bir şekilde artmakta, maliyetler yükselmekte, uygulamalar zorlaşmaktadır. Böyle durumlarda kesirli faktöriyel tasarım olan Taguchi Metodu uygulanması daha verimli ve kolay olacaktır. Çalışmada, Türkiye'deki 81 ilin 2008, 2009 ve 2010 yılı etkinlik ölçümleri yapılmıştır. Etkinlik ölçümünde deney düzenlerinden Kesirli Faktöriyel Düzen ve Taguchi Metot kullanılarak girdi ve çıktıların seçimine yer verilmiştir.