Diz artroplastisi hastalarına yönelik geliştirilen ilk mobilizasyon protokolünün etkinliğinin değerlendirilmesi

---

Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2024

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Ayşe Gül ATAY DOYĞACI

Danışman: Sevil Güler

Özet:

Araştırmanın amacı, diz artroplastisi hastalarına yönelik geliştirilen İlk Mobilizasyon Protokolü’nün etkinliğini değerlendirmektir. Araştırmanın tasarımı tek merkezli, paralel grup ve tek kör randomize kontrollü çalışma olarak yapılmıştır. Araştırma, Gazi Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi’nin Ortopedi ve Travmatoloji Kliniği’nde 08.01.2023-31.10.2023 tarihleri arasında 78 hasta (kontrol:39, müdahale:39) ile yürütülmüştür. Müdahale ve kontrol grubundaki hastaların ilk mobilizasyonu araştırmacı tarafından gerçekleştirilmiştir. Kontrol grubundaki hastalara klinikteki mevcut ilk mobilizasyon yöntemi, müdahale grubundaki hastalara ise İlk Mobilizasyon Protokolü uygulanmıştır. Araştırmanın verileri Hasta Bilgi Formu, Durumluk–Sürekli Kaygı Envanteri, Tampa Kinezyofobi Ölçeği, İlk Mobilizasyona Bağlı Semptomları Değerlendirme Formu ile toplanmıştır. Verilerin analizinde Ki kare testi, t testi, tekrarlı ölçümlerde varyans analizi ve Cochran’s Q testi kullanılmıştır. Çalışmanın yapılabilmesi için Gazi Üniversitesi Etik Komisyonu’ndan ve Gazi Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi’nden izin alınmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre; müdahale ve kontrol grubundaki hastaların ilk ve son mobilizasyonlarından önce ve sonra Durumluk Kaygı Ölçeği ve Tampa Kinezyofobi Ölçeği puanları arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır. Müdahale grubundaki hastaların kontrol grubundakilere göre ilk ayağa kalkmak için kendilerini hazır hissetme derecelerinin daha yüksek olduğu, ilk ve son mobilizasyonlarını daha kısa sürede tamamladıkları, kaygı, stres, düşme korkusu ve yürüyememe/hareket edememe korkusunun daha düşük olduğu ve gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı fark olduğu saptanmıştır (p<0,05). Araştırmanın sonucunda, diz artroplasti ameliyatı olan hastalara uygulanan İlk Mobilizasyon Protokolü’nün kendini hazır hissetme, mobilizasyon süresi, kaygı, stres, düşme korkusu ve yürüyememe/hareket edememe korkusu üzerinde etkili olduğu saptanmıştır. Geliştirilen İlk Mobilizasyon Protokolü’nün ortopedi ve travmatoloji hemşireleri tarafından diz artroplastisi ameliyatı olan hastalara uygulanmasının yaygınlaştırılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler : Diz artroplastisi, Mobilizasyon, İlk mobilizasyon protokolü, Ortopedi ve travmatoloji hemşireliği, Hemşirelik