İlköğretim 4. sınıf sosyal bilgiler dersinde doğa sevgisi, temizlik ve sağlıklı olma değerlerinin öğretimi ve değerlere ilişkin öğrenci tutumlarının belirlenmesi


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2011

Öğrenci: MUSTAFA TAHİROĞLU

Danışman: TURHAN ÇETİN

Özet:

Araştırmada, ilköğretim 4. sınıf Sosyal Bilgiler dersinde doğa sevgisi, temizlik ve sağlıklı olmaya önem verme değerlerinin öğretimi ve öğrencilerin bu değerlere ilişkin tutumlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla; doğa sevgisi, temizlik ve sağlıklı olmaya önem verme değerlerinin kazandırılmasına yönelik hazırlanan etkinlikler uygulanmış; bu etkinliklerin öğrencilerin tutumlarına etkisi tespit edilmiş, öğrenci görüşleri ve uygulama süreci değerlendirilmiştir. Çalışmada, nitel ve nicel araştırma desenlerinin bir arada kullanılması sonucu oluşan karma yöntem kullanılmıştır. Deneysel işlem; doğa sevgisi, temizlik ve sağlıklı olmaya önem verme değerlerinin öğretimine yönelik hazırlanan etkinliklerin uygulanması için yapılan oturumlara katılan öğrencilerle, bu oturumlara katılmayan öğrencilerin tutumları arasındaki farkı ortaya koymak, ayrıca deney grubu öğrencilerinin deneysel işlem öncesi ve sonrası görüşlerini belirlemek amacıyla ön test son test kontrol gruplu deneme modeline göre gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu 2009-2010 öğretim yılında Aksaray Merkez ilçeye bağlı Yeşilova kasabasında bulunan İbrahim Ethem Baysal İlköğretim Okulu 4. sınıf öğrencileri ile Atatürk İlköğretim Okulu 4. sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Çalışma grubu 45 öğrenciden oluşmaktadır. Bu öğrencilerin 22'si deney grubunda ve 23'üde kontrol grubunda yer almaktadır. Araştırma verileri, nicel ve nitel araştırma tekniklerine uygun olarak araştırmacı tarafından geliştirilen veri toplama araçları ile toplanmıştır. Bu bağlamda çalışma gruplarında yer alan öğrencilerin başlangıç seviyelerini belirlemek amacıyla Seviye Belirleme Testi, öğrencileri tanımak amacıyla Kişisel Bilgi Formu; öğrencilerin tutumlarını belirlemek amacıyla Doğa Sevisi, Temizlik ve Sağlıklı Olma Tutum Ölçeği; öğrencilerin doğa sevgisi, temizlik ve sağlıklı olmaya önem verme değerleri ile ilgili görüşlerini tespit etmek amacıyla Görüşme Formu geliştirilmiştir. Araştırmada, nicel verilerin analizinde deney grubu ile kontrol grubunun tutumları arasındaki farkı ortaya koymak için gruplar arası karşılaştırmalarda ve cinsiyet değişkenine göre kız ve erkek denekler arası karşılaştırmalarda ilişkisiz örneklemler t-testinden yararlanılmıştır. Ailenin gelir durumu değişkenine göre ise denekler arası karşılaştırmalarda ilişkisiz örneklemler için tek faktörlü varyans analizinden yararlanılmıştır. Nicel veri analizinde tutum ölçeğinde yer alan boyutlar ayrı ayrı analize tabi tutulmuş ve karşılaştırılmıştır. Nitel verilerin analizinde ise görüşmelerden elde edilen veriler ile etkinliklerin uygulama sürecinden elde edilen veriler için betimsel analiz tekniği kullanılmıştır. Araştırma Sonucunda: değer eğitimi yöntemlerine uygun olarak geliştirilen etkinliklerin uygulandığı deney grubundaki öğrencilerin doğa sevgisi, temizlik ve sağlıklı olmaya önem verme değerlerine ilişkin tutum puanlarının yükseldiği görülmektedir. Deney ve kontrol grubu öğrencilerinin ön test ve son test sonuçlarına bakıldığında cinsiyet değişkenine göre deney grubu öğrencilerinin tutum puanları arasında; ölçeğin doğa sevgisi ve sağlıklı olma boyutlarında anlamlı bir fark olmadığı görülürken, temizlik boyutunda kız öğrencilerin lehine anlamlı bir fark olduğu görülmüştür. Kontrol grubunda ise öğrencilerin cinsiyete göre doğa sevgisi, temizlik ve sağlıklı olmaya önem verme değerlerine yönelik tutum puanları arasında anlamlı bir fark olmadığı görülmüştür. Ailenin gelir düzeyi değişkenine göre deney ve kontrol grubu öğrencilerinin ön test ve son test sonuçlarına bakıldığında öğrencilerin tutum puanları arasında anlamlı bir fark olmadığı görülmüştür. Deney grubu öğrencilerin görüşlerinden ve uygulama sürecinden elde edilen bulgular analiz edildiğinde değerler eğitimi etkinliklerinin, öğrencilerin doğa sevgisi, temizlik ve sağlıklı olmaya önem verme değerlerine yönelik kazanım düzeylerini ve davranışlarını olumlu yönde etkilediğini söylemek mümkündür.