Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2025
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: NUR KORKMAZ
Danışman: Fatma Ünal
Özet:
Bu çalışmada, MoO3 ve MoS2'nin nanopartikül ve bulk formunun in vitro genotoksik ve sitotoksik etkileri insan lenfositlerinde kromozom anormallikleri (KA), sitokinez blok mikronükleus sitom (CBMN-Cyt) ve komet testleri ile ilk kez araştırılmıştır. MoO3 ve MoS2'nin hem nanopartikül hem de bulk formunun 0,1; 1; 10 ve 100 µg/mL'lik konsantrasyonları kullanılmıştır. KA testi, MoO3 ve MoS2'nin hiçbir konsantrasyonunun kromozom anormalliği ve anormal hücre frekansını anlamlı düzeyde arttırmadığını göstermiştir. CBMN-Cyt testi sonuçlarına göre, MoS₂'in hem nanopartikül (1, 10 ve 100 μg/mL) hem de bulk formu (1 ve 10 μg/mL) mikronükleus (MN) frekansını anlamlı düzeyde arttırırken, MoO3 MN frekansında anlamlı artışa neden olmamıştır. Bu artışın, MoS2 nanopartiküllerinde, bulk formlarına kıyasla daha yüksek olduğu gözlenmiştir. MoO₃ ve MoS₂'in her iki formu da uygulanan hiçbir konsantrasyonda nükleer tomurcuk (NT) ve nükleoplazmik köprü (NPK) frekansını anlamlı düzeyde arttırmamıştır. Komet testi verileri, MoO₃ ve MoS₂'nin nanopartikül ve bulk formlarının, hem 1 saatlik hem de 3 saatlik uygulamada tüm konsantrasyonlarda DNA hasarını anlamlı düzeyde artırdığını ortaya koymuştur. Her iki test maddesi de mitotik indekste düşüşe neden olmuştur. MoO3'ün nanopartikül (24 saat- 1 µg/mL ve 48 saat-100 µg/mL hariç) ve bulk formu mitotik indeksi, hem 24 hem de 48 saatlik uygulamada, tüm konsantrasyonlarda anlamlı düzeyde azaltmıştır. Benzer şekilde, MoS2 nanopartikülleri mitotik indeksi tüm konsantrasyonlarda hem 24 saatlik (1 µg/mL hariç) hem de 48 saatlik uygulamalarda azaltmıştır. MoS2'nin bulk formu ise mitotik indeksi hem 24 saatlik hem de 48 saatlik uygulamalarda 1 ve 100 µg/mL'lik konsantrasyonlarda azaltmıştır. Diğer yandan MoO3 ve MoS2'nin uygulanan her iki partikül formu da nükleer bölünme indeksi (NBİ), % sitostaz ve sitokinez blok proliferasyon indeksi (CBPİ) üzerinde anlamlı bir artışa neden olmamıştır. Bu çalışmadan elde edilen verilere göre MoO3 ve MoS2'nin in vitro insan lenfositlerinde zayıf genotoksik ve sitotoksik etkili olduğu sonucuna varılmıştır. Bununla birlikte bu partiküllerin genotoksik ve sitotoksik etkilerinin değerlendirilebilmesi için farklı hücrelerde farklı test sistemleri ile daha detaylı araştırmalar yapılması gerekmektedir.