Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2014
Öğrenci: HASAN KAVGACI
Danışman: TEMEL ÇALIK
Özet:Bu araştırmanın amacı, ilköğretim kurumu öğretmenlerinin işle bütünleşme düzeyleri ile bazı bireysel ve örgütsel değişkenler arasındaki ilişkilerin incelenmesidir. Bu doğrultuda, araştırmada öğretmenlerin araştırma değişkenlerine yönelik algılarının ne düzeyde olduğu; işle bütünleşmeye dönük görüşlerinin cinsiyet, görev, mesleki kıdem ve eğitim durumuna göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediği, işle bütünleşme ile bireysel (öz yeterlik, örgüt temelli öz saygı ve kendini toparlama gücü) ve örgütsel (lider-üye etkileşimi, özerklik ve yöneticiye güven) değişkenler arasında anlamlı ilişkiler olup olmadığı; bireysel ve örgütsel değişkenlerin işle bütünleşmenin anlamlı bir yordayıcısı olup olmadığı ve işle bütünleşme üzerinde bireysel değişkenlerin doğrudan, örgütsel değişkenlerin ise doğrudan ve bireysel değişkenler üzerinden dolaylı etkisinin anlamlı olup olmadığı incelenmiştir. Araştırma ilişkisel tarama modelinde tasarlanmış ve çalışma kapsamında bireysel ve örgütsel değişkenlerin öğretmenlerin işle bütünleşmeleriyle ilişkilerini gösteren bir hipotez model test edilmiştir. Araştırmanın örneklemi 2012-2013 eğitim öğretim yılında Ankara ili Altındağ, Çankaya, Etimesgut, Keçiören, Mamak, Sincan ve Yenimahalle ilçelerindeki ilköğretim kurumlarından (ilkokul ve ortaokul) tabakalı örnekleme yöntemiyle seçilen 810 sınıf ve branş öğretmeninden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplamak amacıyla Utrecht İşle Bütünleşme Ölçeği, Kendini Toparlama Gücü Ölçeği, Lider-Üye Etkileşimi Ölçeği, Yöneticiye Güven Ölçeği, Öğretim Özerkliği Ölçeği, Öğretmen Öz Yeterlik Ölçeği ve Örgüt Temelli Öz Saygı Ölçeği olmak üzere 7 farklı ölçek kullanılmıştır. Veriler SPSS, AMOS ve EQS programları kullanılarak analiz edilmiştir. Verilerin analizinde ilk aşamada aritmetik ortalamalar ve standart sapma değerleri ile basıklık ve çarpıklık değerleri hesaplanmıştır. İşle bütünleşmeye yönelik görüşlerin cinsiyet, görev, mesleki kıdem ve eğitim durumu değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığı bağımsız örneklemler t-testi ve tek yönlü ANOVA ile test edilmiştir. Değişkenler arasındaki korelasyonlar Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayıları hesaplanarak incelenmiştir. Bağımsız değişkenlerin işle bütünleşmeyi yordayıcılıkları hiyerarşik regresyon analizi yapılarak analiz edilmiştir. Son olarak, bireysel ve örgütsel değişkenlerin doğrudan ve dolaylı etkilerinin hesaplanması ve anlamlılıklarının test edilmesi için yapısal eşitlik modellemesi içinde bootstrap yöntemi ve Sobel testi kullanılmıştır. Araştırmanın alt problemleri çerçevesinde ulaşılan bulgulara göre öğretmenlerin işle bütünleşme düzeyleri genel olarak yüksek olmakla birlikte adanma-yoğunlaşma boyutuna yönelik görüşleri zindelik boyutuna yönelik görüşlerinden daha olumludur. Öğretmenlerin işle bütünleşmeye yönelik görüşleri cinsiyete göre anlamlı düzeyde farklılaşmazken görev, eğitim durumu ve mesleki kıdem değişkenleri işle bütünleşme düzeylerinde anlamlı farklılığa yol açmaktadır. Buna göre, sınıf öğretmenleri branş öğretmenlerinden, yüksekokul mezunu öğretmenler lisans ve lisansüstü eğitime sahip öğretmenlerden ve mesleki kıdemi daha yüksek öğretmenler mesleki kıdemi düşük öğretmenlerden anlamlı düzeyde daha yüksek işle bütünleşme yaşamaktadırlar. Araştırmanın bütün değişkenleri arasında olumlu yönde ve anlamlı ilişkiler bulunmaktadır. Kendini toparlama gücü değişkeni işle bütünleşmeyle en yüksek ilişkiye, yöneticiye güven değişkeni ise en düşük ilişkiye sahip değişkendir. Özerklik, lider üye etkileşimi, kendini toparlama gücü ve öz yeterlik inancı değişkenleri öğretmenlerin işle bütünleşme düzeylerinin anlamlı yordayıcısıyken yöneticiye güven ve örgüt temelli öz saygı değişkenlerinin modele katkısı anlamsızdır. Bu dört değişken işle bütünleşmedeki değişimin yaklaşık yarısını yordamaktadır. İşle bütünleşme üzerinde bireysel değişkenlerin doğrudan etkileri ile örgütsel değişkenlerin doğrudan ve bireysel değişkenler üzerinden dolaylı etkileri olumlu yönde ve anlamlıdır. Buna göre, kendini toparlama gücü ve öz yeterlik inancı değişkenleri lider üye etkileşimi ve özerklik ile işle bütünleşme arasındaki ilişkiye anlamlı düzeyde aracılık etmektedir. Araştırma sonucunda bulgulara dayalı olarak uygulayıcı ve araştımacılara bazı önerilerde bulunulmuştur.