Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: SAFA YILMAZ
Danışman: Bülent Aksoy
Özet:
Bu araştırmanın amacı ortaokul öğrencilerinin çevre okuryazarlığı düzeylerini belirlemek ve çevre okuryazarlığını oluşturan bilgi, duyuş, davranış, bilişsel beceri bileşenleri üzerinde çeşitli değişkenlerin etkisini belirlemektir. Araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak, kişisel bilgi formu, çevreye yönelik duyuşsal eğilimler ölçeği, çevre davranış ölçeği, çevre bilgi testi ve bilişsel beceri testi olmak üzere 5 bölümden oluşan Çevre Okuryazarlığı Anketi kullanılmıştır. Bu araştırmanın çalışma grubunu Ankara ilinin Kahramankazan ve Çankaya ilçelerinde 2018-2019 eğitim öğretim yılında 6. ve 7. sınıf düzeyinde öğrenim gören 463 öğrenci oluşturmaktadır. Verilerin analizinde SPSS 22.0 istatiksel programından yararlanılmıştır. Araştırma verilerinin istatistiksel analizinde frekans, yüzde, aritmetik ortalama gibi betimsel istatistikler ile t-Testi, Tek Yönlü Varyans Analizi, Mann Whitney U ve Kruskal Wallis H teknikleri kullanılmıştır. Araştırma bulguları, ortaokul öğrencilerinin orta düzeyde çevre okuryazarlığına sahip olduklarını göstermiştir. Araştırma bulgularına göre, ortaokul öğrencilerinin çevre bilgi testi ölçeği puanlarının cinsiyet, çevreye karşı duydukları merak düzeyi, doğal alanlarda bulunma sıklığına farklılık gösterdiği ancak sınıf, çevre konularını anlama, ailede çevre duyarlılığı yüksek olan birey bulunma durumuna göre benzer bulunduğu belirlenmiştir. Ortaokul öğrencilerinin çevreye yönelik duyuşsal eğilimler ölçeği puanları cinsiyet, çevreye karşı duydukları merak düzeyi, doğal alanlarda bulunma sıklığı, ailede çevre duyarlılığı yüksek olan birey bulunma durumuna göre farklılık gösterirken; sınıf, çevre konularını anlama durumuna göre farklılık göstermediği görülmüştür. Ortaokul öğrencilerinin çevreye yönelik davranış ölçeği puanlarının çevreye karşı duydukları merak düzeyi, doğal alanlarda bulunma sıklığı, çevre konularını anlama, ailede çevre duyarlılığı yüksek olan birey olma durumuna göre farklılık gösterdiği ancak, cinsiyet ve sınıf değişkenine bakıldığında farklılık göstermediği sonucuna ulaşılmıştır. Ortaokul öğrencilerinin çevreye yönelik bilişsel beceri ölçeği puanları ailede çevre duyarlılığı yüksek olan birey bulunma durumuna göre farklılık gösterirken; cinsiyet, sınıf, çevreye karşı
vi
duydukları merak düzeyi, doğal alanlarda bulunma sıklığı, çevre konularını anlama düzeyine göre benzer bulunmuştur. Çevre okuryazarlığını oluşturan alt boyutlar arasında ise; bilişsel beceri ile çevre bilgisi arasında pozitif yönlü orta düzeyde ve anlamlı bir ilişki; duyuşsal eğilim ile çevre davranış arasında da pozitif yönlü orta düzeyde ve anlamlı bir ilişki olduğu görülmektedir. Diğer alt boyutlar arasında ise istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmamaktadır.
Araştırma sonuçları ortaokul öğrencilerinin çevre okuryazarlık düzeylerinin çevreye duyulan merak ve doğal alanlarda bulunma sıklığına göre değiştiğini göstermiştir. Bu nedenle ortaokulda sosyal bilgiler ve fen bilgisi gibi çevre ile ilgili kazanımların bulunduğu derslerde öğrencilerin ders dışı çevresel etkinliklere daha fazla yönlendirilmesi gerektiği önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Çevre okuryazarlığı, çevre eğitimi, çevre bilgisi, çevre duyuş, çevre davranış, bilişsel beceri.