Bir kamu ilkokulunda öğrencilerin istenmeyen davranışlarının nedenlerine ve çözümüne ilişkin durum çalışması


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Öğrenci: MUSTAFA DURULMUŞ

Danışman: NACİYE AKSOY

Özet:

Okulda ve sınıfta, eğitsel çabalara mani olan edimlerin tümü öğrencilerin istenmeyen davranışı olarak nitelendirilir. İstendik olamayan tüm edimler eğitim ve öğretim etkinliğinin yürütülmesinde önemli sorunlara yol açmakta ve öğretme ve öğrenmenin niteliğini olumsuz etkilemektedir. Sınıf yönetimi alanında öğretmenlerimizi en çok zorlayan konulardan biri de öğrencilerin istendik olmayan davranışlarıdır. Sorunu çözebilmek için öncelikle sorunun kaynağının bilinmesi gerekmektedir. Öğrencilerin olumsuz davranışlarının kaynağı ile ilgili alan yazında pek çok araştırma olmasına karşın, eğitim öğretim temel öğeleri olan öğretmen, öğrenci ve velinin görüşlerinin birlikte değerlendirildiği çalışmalar sınırlı düzeydedir. Oysaki öğrencilerin olumsuz davranışlarından en çok etkilenen kişiler öncelikle öğretmen, öğrenci ve velilerdir. Bu araştırmanın genel amacı, bir kamu ilkokulunda öğrencilerin istenmeyen davranışlarının nedenleri ve çözüm yolları konusunda eğitimin bileşenleri olan öğretmen, öğrenci ve velilerin görüşlerini tespit etmektir. Çalışma nitel araştırma yaklaşımı içerisinde bir durum çalışması olarak desenlenmiştir. Katılımcılara kolay erişilebilir olması nedeniyle çalışmada kolay ulaşılabilir örneklemeye gidilmiştir. Araştırma verileri 2016-2017 eğitim öğretim yılında Ankara ili Mamak ilçesindeki bir kamu ilkokulunda 16 sınıf öğretmeni, 32 veli ve 16 öğrenci ile odak grup görüşmesi yapılarak elde edilmiştir. Görüşmeler sırasında uzman görüşleri alınarak, araştırmacı tarafından hazırlanmış yarı yapılandırılmış görüşme soruları kullanılmıştır. Hazırlanan görüşme sorularının anlaşılırlığı bir grup görüşmesinde denenmiş ve görüşme sonuçları uzman eşliğinde değerlendirilmiştir. Uzman görüşleri doğrultusunda gerekli düzeltmeler yapılmış ve odak grup görüşmelerinde bu sorular kullanılmıştır. Görüşmeler katılımcı izni alınarak video kayıt cihazıyla kaydedilmiş ayrıca görüşmeleri not etmesi için bir gözlemci ortamda hazır bulundurulmuştur. Görüşmeler sonunda video kayıt cihazı ve gözlemci notlarından elde edilen veriler belirli temalar altında toplanarak düzenlenmiş, elde edilen veriler tanımlanmış ve verilerin daha anlaşılır olabilmesi için yüzde ve frekans değerleri tablolaştırılmıştır. Çalışma sonuçları bir biriyle karşılaştırılarak yorumlanmış, bulgular arasında neden sonuç ilişkileri kurularak istenmeyen davranışların nedenleri ve çözüm önerileri hakkında çıkarımlarda bulunulmuştur. Çalışmanın sonuçlarına göre, öğretmen, veli ve öğrencilerin çoğunluğu şiddet, zorbalık, küfür, kötü söz ve alay etmeyi en rahatsız edici davranış olarak görmektedirler. Öğretmenler ve velilere göre istenmeyen davranışın kaynağı aile ve sosyal çevredir. Öğrenciler, istenmeyen davranışın nedeni olarak en çok arkadaşlarının davranış bozukluklarını işaret etmektedir. Ayrıca öğrenciler istenmeyen davranışları arkadaşları ile eğlenmek ve onları sinirlendirmek için yaptıklarını belirtmişlerdir. İstenmeyen davranışın düzeltilebilmesi konusunda öğretmen ve veliler öncelikle ailenin ikinci sırada ise öğretmenin etkili olacağını düşünmektedir. Öğrenciler ise bu tür davranışı yapan arkadaşları ile kendileri olumlu iletişim kurarak, arkadaşlarının davranışlarını düzeltebilecekleri inancına sahiptirler.