Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Elif ÇOLAK SANCI
Danışman: NURDAN KALAYCI ATAY
Özet:Küresel çaptaki bilimsel, toplumsal, kültürel ve ekonomik değişimler, üniversitelerin eğitim öğretim, araştırma ve topluma hizmet alanlarındaki amaçları ve faaliyetlerini etkilemektedir. Bu amaç ve faaliyetlerin gerçekleştirilmesine yönelik olarak üniversitelerde çeşitli akademik birimler, enstitüler ve merkezler bulunmaktadır. Bu merkezlerden biri yükseköğretimde öğrenme ve öğretme ihtiyaçlarına cevap vermek amacıyla kurulan öğrenme öğretme merkezleridir. İlk öğrenme öğretme merkezi, 1962 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde Michigan Üniversitesi’nde kurulmuştur. Merkezler, öğretim elemanlarına yönelik mesleki ve profesyonel gelişim fırsatları sunma, öğrencilere yönelik akademik ve kişisel gelişime katkıda bulunma, yükseköğretimin diğer paydaşlarına yönelik eğitimde iyi uygulamaları yaygınlaştırma amaçlarıyla faaliyetler yürütmektedir. Bu araştırmanın amacı, Amerika, Avrupa, Asya- Pasifik ve Türkiye’deki üniversitelerde bulunan öğrenme öğretme merkezlerinin yapısal ve işlevsel özelliklerinin incelenmesi, değerlendirilmesi ve karşılaştırılmasıdır. Bu amaç doğrultusunda öğrenme öğretme merkezlerinin kuruluş, amaçlar, faaliyetler, personel ile yönetim ve finansman boyutlarına ilişkin özellikler belirlenerek bu boyutlar bağlamında bölgeler arasında karşılaştırma yapılmıştır. Yurtdışında ve ülkemizdeki üniversitelerde bulunan öğrenme öğretme merkezleri üniversitelerin eğitim öğretim, araştırma ve topluma hizmet faaliyetlerinin niteliğinin belirli standartlara ulaşmasını amaçlamaktadır. Bu merkezlerinin özelliklerinin analiz edilmesi, Türkiye’deki üniversitelerde yeni kurulmaya başlayan merkezler ve merkezlerle ilgili çalışma yapacak araştırmacılar için veri sağlayacağından önemlidir. Türk alanyazınında öğrenme öğretme vi merkezlerine ilişkin ilk kapsamlı çalışma olma özelliğini taşıyan bu araştırma, Türkiye’deki merkezlerin amaç ve işleyiş bağlamında geliştirilmesine yönelik öneriler sunmaktadır. Betimsel modelde tasarlanan bu araştırma, doküman incelemesi yöntemi kullanılan nitel bir araştırmadır. Araştırma Amerika, Avrupa, Asya- Pasifik ve Türk üniversitelerinde bulunan öğrenme öğretme merkezlerinin benzer ve farklı yönlerinin ortaya çıkarılması, bu yönler arasındaki ilişkinin incelenmesi açısından yatay yaklaşımı temel alan karşılaştırmalı bir eğitim araştırmasıdır. Araştırmada, Amerika, Avrupa, Asya- Pasifik ve Türkiye’deki 37 üniversitede bulunan öğrenme öğretme merkezleri ile ilgili dokümanlar incelenmiştir. Bu dokümanlar; öğrenme öğretme merkezlerinin resmi internet sayfalarında yayınlanan bilgiler, bilimsel araştırmalar ve yayınlar, kılavuzlar, yıllık raporlar, stratejik planlar, kuruluş belgeleri, kalite değerlendirme ölçütleri, çevrimiçi platformlar ve yönetmeliklerdir. Örneklem oluşturmada, amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme kullanılmıştır. Veri toplama aracı, araştırmacı tarafından geliştirilen “Öğrenme Öğretme Merkezlerinin Boyutlarına İlişkin Verilerin Toplanması ve Analizinde Kullanılan Tablo”dur. Örneklemdeki her bir merkez için oluşturulan tablolardaki veriler, doküman analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Verilerde kodlama yapılarak tema, alt tema ve kodlar oluşturulmuştur. Frekanslar belirlenerek verilerin sayısallaştırılması işlemleri uygulanmıştır. Analiz sonuçları, tema, alt tema, kod ve frekansların yer aldığı tablolar ile oranların yer aldığı grafiklerde sunulmuştur. Araştırmanın geçerlik ve güvenirlik çalışmalarında Heale ve Twycross (2015) ile Yıldırım ve Şimşek (2016) tarafından belirlenen nitel araştırma ilkeleri dikkate alınmıştır. Geçerlilik çalışmalarında araştırmanın kapsam, yapı ve ölçüt geçerliliği ile inandırıcılığın ve aktarılabilirliğin sağlanması; güvenirlik çalışmalarında iç tutarlılık, kararlılık ve tutarlılık ile tutarlılığın ve teyit edilebilirliğin sağlanması ilkeleri kontrol edilmiştir. Araştırmanın birinci alt amacı doğrultusunda ulaşılan bulgulara göre, ilk öğrenme öğretme merkezi 1962 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde Michigan Üniversitesi’nde kurulmuştur. Amerika’daki üniversitelerde 1960 yılından sonra kurulmaya devam eden ve sayıları giderek artan öğrenme öğretme merkezleri Asya- Pasifik’te 1980, Avrupa ve Türkiye’de 2000’li yıllarda kurulmaya başlamıştır. Merkezlerin sayısı, araştırma kapsamındaki bölgelerde son elli yılda artmıştır. Türkiye’deki üniversitelerde bulunan merkezler, Amerika, Avrupa ve Asya- Pasifik bölgeleri ile karşılaştırıldığında, sayıca azdır ve daha geç tarihlerde kurulmuştur. Üniversitelerde öğrenme öğretme kültürünü mükemmeliyet ve inovasyon bağlamında geliştirme, iyi uygulamaların yaygınlaştırılmasına yönelik iş birliği ve iletişim sağlama, eğitim programlarının geliştirilmesi, uygulanması ve değerlendirilmesinde veriye dayalı uygulamalar yürütme öğrenme öğretme merkezlerinin öne çıkan misyonları arasındadır. Araştırmanın ikinci alt amacı doğrultusunda ulaşılan bulgulara göre, öğrenme öğretme merkezlerinin amaçları öğretim elemanları, araştırma, öğrenciler, kalite, eğitim programı ile iletişim ve iş birliğine yönelik amaçlar olmak üzere altı tema altında toplanmıştır. Öğretim elemanları için öğretim becerilerini geliştirme ile mesleki gelişim ve danışmanlık sağlama amaçları ön sıralardadır. Araştırmaya yönelik eğitim araştırmaları yürütme ve destekleme, öğrencilere yönelik nitelikli eğitim ortamları yaratma ve başarıyı artırma merkezlerin amaçları arasındadır. Kalite temasında eğitim öğretim ve araştırmanın kalitesinin artırılması, son yıllarda üzerinde çok durulan inovasyonun üniversitede geliştirilmesi amaçları üzerinde durulmuştur. Eğitim programlarının geliştirilmesi ve değerlendirilmesi ile kurum içinde ve dışında iletişim/ iş birliği sağlanması merkezlerde ön plana çıkan diğer amaçlardır. Amerika, Avrupa ve Asya- Pasifik’teki üniversitelerde bulunan öğrenme öğretme merkezlerinde, amaçlardaki temalar benzerlik göstermekte ve her bir temayla ilişkili amaçlar bulunmaktadır. Ancak Türkiye’deki öğrenme öğretme merkezlerinde öğretim elemanları, öğrenciler ve kalite olmak üzere üç temaya ilişkin amaçların belirlendiği saptanmıştır. Araştırmanın üçüncü alt amacı doğrultusunda ulaşılan bulgulara göre, öğrenme öğretme merkezlerinin faaliyetleri öğretim vii elemanları, öğrenciler ve sosyal ortaklara yönelik faaliyetler olmak üzere üç tema altında toplanmıştır. Merkezlerde öğretim elemanları için mesleki becerilerin geliştirilmesi, öğrenciler için akademik ve kişisel gelişime katkı sağlama, sosyal ortaklar için iyi uygulamaların paylaşmaya yönelik faaliyetler ön plana çıkmaktadır. Amerika, Avrupa ve Asya- Pasifik’teki üniversitelerde bulunan öğrenme öğretme merkezlerinde, faaliyetlere ilişkin temalar benzerlik göstermekte ve üç temayla ilişkili faaliyetler bulunmaktadır. Türkiye’deki merkezlerde öğretim elemanları ve öğrencilere yönelik faaliyetler olduğu saptanmıştır. Araştırmanın dördüncü alt amacı doğrultusunda ulaşılan bulgulara göre, tüm bölgelerdeki üniversitelerde bulunan öğrenme öğretme merkezlerinde tam zamanlı ve tam zamanlı olmayan personel görevlendirilmiştir. Uzman, teknik ve yönetim alanındaki personel, merkezlerde tam zamanlı olarak görevlendirilmiştir. Gönüllü ve yarı zamanlı çalışanlar ile danışma kurulları merkezlerde tam zamanlı olmayan personeldir. Araştırmanın beşinci alt amacı doğrultusunda ulaşılan bulgulara göre, tüm öğrenme öğretme merkezlerinde tam zamanlı bir direktör merkezin yönetiminden sorumludur. Yönetim boyutunda merkezler, üniversitenin en üst yönetim birimine (başkan veya rektör) karşı sorumludur. Merkezlerin finans kaynakları; üniversitenin merkezi bütçesinden ayrılan kaynak, merkezin elde ettiği gelirler ve bağışlardır. Türk üniversitelerinde ise merkezlerin gelir elde etme ve bağış kabul etme durumu söz konusu değildir. Bu bulgular doğrultusunda üniversitenin eğitim öğretim hedeflerinin gerçekleştirilmesine katkı sağlamak amacıyla öğretim elemanlarının mesleki gelişimini sağlama, nitelikli eğitim ortamları oluşturma, öğrenci başarısını artırma, eğitim araştırmaları yürütme ve iyi uygulamaları yaygınlaştırmaya yönelik faaliyetler yürüten öğrenme öğretme merkezleri, yükseköğretimde önemli bir yere sahiptir. Türkiye’deki üniversitelerde mevcut merkezlerin geliştirilmesi ve yeni merkezlerin kurulması, öğretim elemanlarının profesyonel gelişimi, öğrenme ortamlarının çağdaş ilke ve kuramlar bağlamında iyileştirilmesi ve yükseköğretim alanında iş birliklerinin geliştirilmesi için önemlidir. Bu kapsamda, Yükseköğretim Kurulu devlet ve vakıf üniversitelerinde öğrenme öğretme merkezlerinin kurulmasını teşvik etmeli ve bunun için ulusal destek programları başlatmalıdır. Öğrenme öğretme merkezi bulunan ve merkez kurmak isteyen üniversiteler, merkezlerin amaçlarının üniversitenin hedefleri ile uyumlu olması, bu amaçlar doğrultusunda faaliyetler yürütülmesi ve yeterli sayıda personel görevlendirilmesine özen göstermelidir. Araştırmacılar, nitel yöntemin izlendiği bu araştırmadan farklı olarak öğrenme öğretme merkezlerine ilişkin örneklemin daha geniş olduğu nicel araştırmalar tasarlayabilir. Öğrenme öğretme merkezlerinde merkezlerin boyutlarının derinlemesine inceleme fırsatı sunan yerinde gözlem çalışmaları ve merkezlerle ilgili paydaşların görüşlerinin belirlenmesine yönelik görüşme yapılabilir.