Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2011
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Yusuf Pustu
Danışman: BURHAN AYKAÇ
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:Çalışma, konu ile ilgili kaynakların derlenmesi ile oluşturulan kuramsal bir çerçeve içinde, etik, kamu yönetiminde etik ve etik dışı bir davranış olarak rüşvetin incelenmesi üzerine odaklanmıştır. Bu amaçla Türk kamu yönetiminde en yaygın etik dışı davranışların neler olduğu, rüşvet yöntemleri, rüşvetin veriliş amaçları, rüşvet kapsamında nelerin değerlendirildiği, rüşvetin kurumsallaşma derecesi, rüşvetin nedenleri ve rüşvetin önlenmesi için alınması gereken tedbirleri incelemeyi amaçlayan alan araştırmasına dayalı bir çalışma yapılmıştır. Günümüz dünyasında hemen hemen her alanda bir değişim süreci yaşanmaktadır. Bu değişim süreci toplumsal, siyasal, yönetsel, ekonomik ve kültürel alanlarda olumlu ve olumsuz sonuçlar doğurmaktadır. Bu süreçten kamu yönetimleri de olumlu ya da olumsuz etkilenmektedir. Bu süreç ile beraber kamu yönetiminde yaygınlaşan olumsuz etkilerle beraber kamu yönetiminde etiğin önemini artmış; kamu yönetiminde etik ve etik dışı davranışların önlenmesi önemli bir inceleme alanı haline gelmiştir. En basit tanımıyla etik, toplusal ilişkilerde iyi, kötü, doğru, yanlış olarak adlandırdığımız değer yargılarımızı inceleyen bir disiplindir. Kamu yönetimi etiğini ise, kamu görevlilerinin görev alanları ile ilgili her türlü eylemi, yasa ve bireysel ahlaki değerleri bir potada eriterek yapması şeklinde tanımlamak mümkündür. Etik dışı davranışlara arsında yer alan rüşvet, kamu yönetiminde en önemli sorunlar arasında yer almaktadır. Ekonomik, siyasal ve toplumsal gelişmenin önünde önemli bir engel oluşturan rüşvetin; bürokratik, toplumsal, ekonomik, siyasal, kültürel ve hukuki yapıdan kaynaklanan nedenleri bulunmaktadır. Bu nedenler arasında; toplumsal alanda yaşanan ahlaki yozlaşma, kamu yönetiminin işleyişlinde yaşanan aksaklıklar, kamuoyu denetiminin yetersizliği, kamu çalışanlarının mali sıkıntıları, merkeziyetçi yönetim anlayışı, hukuk devleti anlayışına bağlılık konusundaki eksiklikler ve siyasal sistemin yapısı ile işleyişinden kaynaklanan sorunlar ön plana çıkmaktadır. Maddi çıkar sağlamaya yönelik bir yolsuzluk olarak tanımlanan rüşvet; kamu hizmetlerinin aksamasına yol açmakta, kamu hizmetlerini daha pahalı hale getirmekte, kamu yönetimine güveni azaltmakta, ekonomik büyümeyi yavaşlatmakta, yabancı sermaye girişini, vergi gelirlerini, kamu yatırımlarının etkinliğini düşürmekte, kamu kurumlarına, kamu yöneticilerine, adalete güveni sarsmakta ve toplumda ahlaki bozulmaya yol açmaktadır. Kamu yönetiminde en yaygın rüşvet yöntemleri, aracılar vasıtasıyla, vatandaşın rüşvet teklif etmesi yoluyla, bağış adı altında makbuzsuz, tanıdık aracılığıyla ve kamu görevlisinin istemesi yoluyla ön plana çıkmaktadır. Diğer taraftan rüşvet, işlemleri hızlandırmak, hakkı olmayan bir şeyi elde etmek, yaptırımdan kurtulmak, hakkını elde etmek, haksız muamelelerden kurtulmak ve başkalarını haksızlığa uğratmak amacıyla verilmektedir. Kamu görevlisinin yapması gereken bir işlemi menfaat karşılığı yapması, yapmaması gereken bir işlemi menfaat karşılığı yapması, yapması gereken bir işlemi menfaat karşılığı yapması rüşvet olarak tanımlanırken; kamu görevlisinin iş bitiminde bahşiş alması, iş sahiplerinden hediye kabul etmesi ve yakınların ile tanıdıkların kayırılması her zaman rüşvet olarak değerlendirilmemektedir. Rüşvetle mücadele için yasal yaptırımların ağırlaştırılması ve etkinleştirilmesi, kamu işlemlerinin basitleştirilmesi, kamu çalışanlarının mali haklarının iyileştirilmesi, kamu yönetiminde etik kültürü geliştirmeye yönelik altyapı oluşturulması, kamuoyunun etkinleştirilmesi, yerelleşmenin sağlanması, kamu yönetiminde açıklık ve saydamlığın sağlanması gibi tedbirler alınmalıdır. Ancak rüşvetle mücadele uzun soluklu, ilgili bütün aktörlerin katılımının sağlandığı bir süreçte ele alınmalıdır ve kararlılıkla sürdürülmelidir.