Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, TÜRKÇE VE SOSYAL BİLGİLER EĞİTİMİ ANABİLİM DALI, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Ceylin Yıldırım
Danışman: Bahri Ata
Özet:
Çalışmanın genel amacı, Ontario Eyaleti örneği bağlamında Kanada’da ilköğretim ve
ortaöğretimde tarih eğitimine ilişkin yaklaşımları araştırmaktır. Tez dört bölümden
oluşmaktadır. Birinci bölümde araştırmanın problemine, amacına, önemine, sınırlılıklarına,
sayıltılarına, araştırma içerisinde adı geçen bazı terimlerin tanımlarına; ikinci bölümde ise
yöntemine yer verilmiştir. Üçüncü bölümde Ontario Eyaleti bağlamında Kanada’da tarih ve
tarih eğitimi anlayışının şekillenmesinde belirleyici olduğu değerlendirilen çeşitli etkenlere,
Ontario Eyaleti’nde sosyal bilgiler (3-6’ncı sınıflarda Miras ve Kimlik üniteleri) ve tarih (7-
12’nci sınıflar) konularının öğretim programlarında öğrenme-öğretme süreçlerine ve bu
hususların ders kitaplarındaki yansımalarına (8’inci sınıf tarih ders kitabı birinci ünite
örneği); Ontario Eyaleti’nde sosyal bilgiler (Miras ve Kimlik) ve tarih öğretim
programlarında Osmanlı ve Türk imgesine yer verilmiştir. Dördüncü ve son bölümde sonuç
ve önerilere yer verilmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre Kanada’da tarih ve tarih
eğitiminin Kanada vatandaşlığı ve kimliği meselesi olarak ele alındığı; Kanada’nın geçmişte
özellikle yerlilere karşı uyguladığı insan hakları ihlallerinden ve ülkenin etnik ve kültürel
yapısından dolayı artık tarihlerini okullarda ulusalcı politik anlayışla veremediği; Fransızca
konuşan Quebec Eyaleti ile İngilizce konuşan Kanada’nın geri kalanının ortak bir tarih
anlayışına hiçbir zaman sahip olmadığı; son yıllarda yerli tarihlerin daha iyi bilinir ve
ilgilenilir hâle geldiği; birçok insan (muhtemelen) tarihi farklı görüyor olsa da federal
düzeyde “tarih” Kanadalı kimliği ile ülkenin çok kültürlü yapısını sergileyecek şekilde
sunulduğu; Ontario Eyaleti’nde 3-6’ncı sınıflarda tarih konularının sosyal bilgiler dersinde
“Miras ve Kimlik” ünitelerinde; 7-8’inci sınıflarda tarih adı altında; 10’uncu sınıfta “Kanada
ve Dünya Çalışmaları” (Tarih-Coğrafya-Vatandaşlık) öğretim programı kapsamında; 11 ve
12’nci sınıflarda “Kanada ve Dünya Çalışmaları” (Ekonomi-Coğrafya-Tarih-Hukuk-
Politika) öğretim programı kapsamında verilmekte olduğu; ilköğretim sosyal bilgiler (3-
vi
6’ncı sınıflar) öğretim programının “Uygulama, Sorgulama, Bağlamı Anlama” temaları
altında tasnif edildiği, her bir temada odak noktaları olarak “sosyal bilimler düşünme”
kavramlarından (örüntü ve eğilimler; perspektif, önem, sebep ve sonuç, süreklilik ve
değişim, karşılıklı ilişkiler) ile (7 ve 8’inci sınıflarda) “tarihsel düşünme kavramlarından”
(tarihsel önem; süreklilik ve değişim; tarihsel perspektif; sebep ve sonuç) ikisinin
belirlendiği; ortaöğretim programlarında tarih 10’uncu sınıfta “Sosyal, Ekonomik ve Politik
Bağlam; Çatışma ve İş Birliği; Kimlik, Vatandaşlık ve Miras”; 11 ve 12’nci sınıflarda ise
“Önemli Etkileşimler; Kültür ve Kimlik; Çatışma ve Baskı; Sosyal, Ekonomik ve Politik
Faktörler vb.” temalar hâlinde tasnif edildiği, her bir temada odak noktaları olarak tarihsel
düşünme kavramlarından (tarihsel önem; süreklilik ve değişim; tarihsel perspektif; sebep ve
sonuç) ikisinin belirlendiği; tarihsel sorgulamanın ve tarihsel düşünme kavramlarının tarih
eğitiminin merkezinde yer aldığı; öğretim programları içerik ve metodolojik bakımdan
sosyo-kültürel olarak ülkenin yapısı, tarihsel gelişimi ve ihtiyaçları ile doğrudan ilgili
olduğu; birçok insan hakları ihlalleri yaşamış olan yerlilerin (İlk Milletler, Inuit ve Métis)
tarihleri, perspektifleri, başarıları ve katkılarının son yıllarda sosyal bilgiler (Miras ve Kimlik
üniteleri) ve tarih öğretim programlarına dâhil edildiği; Ontario Eyaleti’nde tarih eğitiminde
tespit edilen çağdaş yaklaşımlara rağmen öğretim programlarında belge ve kanıta
dayanmayan “sözde” Ermeni soykırımı ifadelerinin yer almasının siyasi bir karar olduğu,
tarihin çeşitli güç odaklarınca nasıl istismar edildiğini gösteren bir örneği teşkil ettiği
sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler : Tarih Eğitimi, Kanada, Öğretim Programı, İlköğretim, Ortaöğretim